Μια απάντηση για τον αντιλαϊκισμό

Επειδή εκτιμώ την Αγγελική Σπανού, συχνά τη διαβάζω στην εκπομπή μου 8-10πμ το πρωί στο Kosmos 93,6 και επίσης συχνά συμφωνώ, θα απαντήσω στο πρόσφατο άρθρο της. Γιατί εδώ διαφωνώ  στα περισσότερα. 

— Ας ορίσουμε, απλοϊκά ίσως, τον λαϊκισμό ως την πολιτική τάση να χαιδεύεις τα αυτιά των ψηφοφόρων, με αυτά που θέλουν να ακούσουν, υιοθετώντας πολλές φορές και θεωρίες συνωμοσίας. Να υπερθεματίζεις στις επιθυμίες τους, τάζοντας τους ανεδαφικές, με βάση την εθνική και κυρίως τη διεθνή πραγματικότητα, “ανταμοιβές”, ηθικές ή μη. Να σκίζεις μνημόνια, να χορεύουν οι αγορές για να σου δώσουν δανεικά, να υπόσχεσαι οτι θα αλλάξεις την Ευρώπη με αερολογίες. Πρόσφατο παράδειγμα, οι πομφόλυγες Τραμπ οτι θα αναγκάσει την Apple και άλλες εταιρείες να μην κατασκευάζουν τα προϊόντα τους στην Ασία με τα φτηνά μεροκάματα, αλλά οτι θα ανοίξει τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. 

— Αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και σε όλον τον κόσμο στα χρόνια των post-truth politics, είναι η προσπάθεια αντιστροφής των εννοιών, ο εξοβελισμός του ορθολογισμού, η άρνηση της σύνθεσης προκειμένου να έχει καθείς το δικό του “μαγαζάκι” αντίδρασης. Ρητά και κατηγορηματικά όχι: Όποιος είναι πραγματικός αντιλαϊκιστής είναι αδύνατο να λαϊκίζει. Με τον ίδιο τρόπο που δεν υπάρχουν ακραίο κέντρο και μετριοπαθή άκρα, ούτε στεγνός βρεγμένος. Είναι contradiction in terms, βολικό για να δικαιολογηθούν οι ακραίοι. Όποιος παριστάνει τον αντιλαϊκιστή, ναι μπορεί να λαϊκίζει. 

— Αντιλαϊκιστές δεν είναι αυτοί που είναι “επαγγελματίες” και υιοθετούν τον αντιπολιτευτικό λόγο, απλώς και μόνον για να πλήξουν τον κομματικό αντίπαλο. Αντιλαϊκιστές είναι αυτοί που, χωρίς κομματικό συμφέρον, ζητούν μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονισμό - ενδεχομένως δυσάρεστα δηλαδή για τον ψηφοφόρο που έχει εθιστεί στον λαϊκίστικο λόγο (εδώ και δεκαετίες, δεν εμφανίστηκε τώρα ο λαϊκισμός, καλά να είναι το βαθύ ΠΑΣΟΚ και η λαϊκή δεξιά, απλώς τώρα εξαπλώθηκε σχεδόν καθολικά). 

— Ο πραγματικός αντιλαϊκιστής λοιπόν δεν θεωρεί μεταρρύθμιση την διάλυση της δημοτικής αστυνομίας, απαραίτητης σε κάε σύγχρονη πόλη. Ούτε είναι αντιλαϊκός - και αντιλαμβάνεται απόλυτα οτι κανείς δεν θέλει (ούτε πρέπει) να φτωχύνει κι άλλο, ειδικά αν είναι στα κατώτερα οικονομικά στρώματα. Αυτό που δεν αντιλαμβάνεται είναι ο νεοπλουτισμός και η απαίτηση πολλών στο ευρύτερο δημόσιο να παίρνουν υπέρογκους μισθούς με απολυτήριο δημοτικού, ώστε να έχουν εξοχικό και τζιπ, σε μια χώρα που δεν παράγει και δεν εξάγει αρκετά. 

— Ο αντιλαϊκιστής θεωρεί εύλογα οτι ο τρόπος να ανακουφιστούν όσοι υποφέρουν είναι η ανάπτυξη, μέσω εκσυγχρονισμού και πραγματικών μεταρρυθμίσεων και όχι με το “σύρσιμο” που προκαλεί η ατέρμονη αποφυγή της προόδου, με “αντιμνημονιακό” κρυφτούλι από τους δανειστές και προεκλογικές προσλήψεις. Ο τρόπος να αποφευχθούν τα (απαραίτητα μέχρι τότε) δανεικά των μνημονίων είναι ένας: Η χώρα πρέπει να μπορέσει να πείσει για τη βιωσιμότητα της οικονομίας της και να δανειστεί πάλι από τις αγορές.

— Αυτό που επίσης δεν αντιλαμβάνεται καθόλου ο πραγματικός αντιλαϊκιστής είναι γιατί όταν ο ψηφοφόρος αντιδρά στη χειροτέρευση του βιοτικού του επιπέδου, επιθυμεί να τιμωρήσει το πολιτικό σύστημα αναδεικνύοντας απείρως χειρότερους εκπροσώπους, που στελεχώνουν όλα τα αμιγώς λαϊκίστικα κόμματα - και που εγγυώνται ακόμα χειρότερες συνθήκες ζωής, ως και την καταστροφή. Μια ματιά στην Ελληνική Βουλή πείθει. Αντιστοίχως, δεν είναι κατανοητό γιατί ο μέσος Αμερικανός, Βρετανός ή Γάλλος, θέλοντας υποτίθεται να τιμωρήσει το “σύστημα”, μπορεί να αυτοχειριάζεται ψηφίζοντας Τραμπ, Brexit ή Λεπέν. 

— Όχι λοιπόν “τι θα πάθεις αν δεν σταματήσεις να φωνάζεις”, αλλά “τι θα πάθεις αν δεν σταματήσεις να αυτοκαταστρέφεσαι και να υιοθετείς απελπισμένα τον λόγο κάθε καραγκιόζη και φαιδρού, που σου υπόσχεται οτιδήποτε για να αποκτήσει ισχύ και εξουσία”. Τι πρέπει να κάνεις; Να φωνάζεις αναδεικνύοντας αυτούς που θα μετασχηματίσουν και θα βελτιώσουν το πολιτικό σύστημα. Πού θα τους βρεις; Υπάρχουν, αλλά δεν τους θέλεις συνήθως. Θέλεις τους εντυπωσιακούς, τους εύκολους, τους άκοπους. Η ευπιστία της καχυποψίας και της συνωμοσιολογίας. 

— Ο πραγματικός αντιλαϊκιστής λοιπόν, δεν θεωρεί οτι ο λαϊκισμός είναι ελληνικό δημιούργημα, αλλά παγκόσμιο φαινόμενο. Απλώς η χώρα μας μπήκε από τις πρώτες σε αυτή τη νέα εποχή του άκρατου λαϊκισμού και μετράει ήδη αρκετά χρόνια εμπειρίας. Άλλωστε έχει αρετά τριτοκοσμικά χαρακτηριστικά, για χώρα του δυτικού κόσμου. Κατά την ταπεινή μου άποψη, υπάρχει μια μαζική άρνηση αποδοχής των νέων συνθηκών και ωρίμασης στο δυτικό κόσμο, με αποτέλεσμα μια επικράτηση του φόβου και άλλων χαμηλών ενστίκτων. It ’s the EQ, stupid! 

— Κανένας πραγματικός αντιλαϊκιστής δεν μπορεί να υποστηρίζει τις “διεφθαρμένες ελίτ”, αντιθέτως υποστηρίζει την αξιοκρατία. Καμία αυθαιρεσία καμίας “ελίτ” όμως δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα όπλα του λαϊκισμού, γιατί η αφλογιστία τους (και η αναπόφευκτη χειροτέρευση του προβλήματος) είναι φυσικό επακόλουθο των μύθων, στους οποίους στηρίζονται. Παράδειγμα ο τρόπος με τον οποίον σηκώθηκε η σημαία “κατά της διαπλοκής”, στην υπόθεση των τηλεοπτικών αδειών. Το αποτέλεσμα ήταν μια τρύπα στο νερό.

— Ο πραγματικός αντιλαϊκιστής δεν υποστηρίζει δογματικά κανένα “There Is No Aleternative”, αλλά είναι στοιχειωδώς ρεαλιστής και κρίνει τι είναι εφικτό και τι όχι. Ζει στον πραγματικό κόσμο και όχι στον φαντασιακό - και ξέρει οτι για να βελτιωθεί το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα χρειάζονται (με πολλή δουλειά) συντονισμένες προοδευτικές πολιτικές και όχι φληναφήματα. 

— Ναι, ο λαϊκισμός είναι ο εχθρός του πολίτη, με την έννοια της πλήρους καταστρατήγησης της πολιτικής. Και δεν μπορούμε να κρατάμε ίσες αποστάσεις ανάμεσα στη μπουρδολογία και τον έστω, ελλιπή, πολιτικό λόγο.  Όταν η δήθεν “πολιτική θέση” περιλαμβάνει παραμύθια της Χαλιμάς, που δεν μπορούν να εφαρμοστούν παρά μόνο στα όνειρα του Γιάνη Βαρουφάκη ή του Μπόρις Τζόνσον, τότε η ουσιαστική πολιτική πλήττεται. Και τότε ολόκληρος ο πλανήτης ψάχνει τη λύση: Σίγουρα το πρόβλημα δεν είναι οι Έλληνες αντιλαϊκιστές ή “αντιλαϊκιστές”. 

Το κείμενο γράφτηκε για την Athens Voice

Οι φωτό είναι από τα www.salon.com & www.musixmatch.com

Το post συνοδεύεται από το "Here Comes The Rain Again", από τους Βρετανούς Shaun Escoffery και Andrea Triana.

Μια πόλη χωρίς εμπόδια

Η συζήτηση πρέπει να γίνει χωρίς έκτακτα γεγονότα, κύματα κακοκαιρίας, εορταστικές συγκυρίες και επετείους, που αφυπνίζουν πολιτικά αντανακλαστικά του προηγούμενου αιώνα. Πρωτίστως για την Αθήνα και το κέντρο της, που είναι μεταξύ άλλων η τουριστική βιτρίνα, αλλά και η οικονομική καρδιά της χώρας.

Τα τελευταία χρόνια της κρίσης, ένα βασικό δικαίωμα των πολιτών, αυτό της ελεύθερης μετακίνησης, πλήττεται βάναυσα. Όχι από το μποτιλιάρισμα, αυτό εμφανίζεται πια σπάνια και σε συγκεκριμένα σημεία σε κεντρικούς άξονες, βλεπετε οι οικονομικοί περιορισμοί έχουν και κάποιες ευεργετικές επιδράσεις στην ποιότητα ζωής στην πόλη και στον αέρα που αναπνέουμε. Αλλά από την εξάπλωση των αντικοινωνικών συμπεριφορών, που πάντοτε μας χαρακτήριζαν και τώρα έχουν προσλάβει χαρακτήρα ενδημικό.

Στο πλαίσιο της γενικότερης παράλυσης, η έννοια της τήρησης των νόμων και των κανόνων κοινής συμβίωσης έχει υποχωρήσει δραματικά. Μαζί με την σχεδόν παντελή απουσία αστυνόμευσης, η γενική αντίληψη οτι “όλα επιτρέπονται” και “τι θέλεις τώρα ρε παιδί μου, αυτό σε μάρανε;” κάνει την μετακίνηση επικίνδυνη και σίγουρα ιδιαιτέρως βλαπτική για το ηθικό και την ψυχική ηρεμία.

Τα πιο “χοντρά” είναι βεβαίως τα δολοφονικά. Είναι σχεδόν αδύνατο να γίνει κόκκινο ένα φανάρι, χωρίς να περάσει καθυστερημένα τουλάχιστον ένας ή και περισσότεροι, που υπολογίζουν φυσικά στο ελάχιστο παράθυρο του χρόνου, πριν ξεκινήσουν όσοι είναι στον εγκάρσιο δρόμο. Πολλές φορές βέβαια, ο υπολογισμός είναι λανθασμένος ή ακόμα χειρότερα, ο παραβάτης επιβάλλει “νταβατζήδικα” τη φόρα του, υποχρεώνοντας τους άλλους να περιμένουν για να μην τον τρακάρουν. Το πράσινο δεν εγγυάται τίποτα πια.

Με αυτή την “επαναστατική λογική”, ο καθένας αισθάνεται ελεύθερος να κάνει και άλλα κόλπα του Ταρζάν στην άσφαλτο. Αυτοκίνητα πετάγονται από παντού και διασχίζουν κάθετα λεωφόρους, οδηγοί κάνουν σφήνες θεωρώντας οτι όταν αλλάζουν λωρίδα αυτοί προηγούνται, λεωφορεία επιδεικνύουν τις ικανότητες του “πιλότου” τους που νομίζει οτι οδηγάει φόρμουλα κι όχι ένα όχημα αρκετών τόνων. Η προτεραιότητα είναι λέξη άγνωστη στους περισσότερους, όταν δεν αφορά τους ίδιους.

Είναι σπάνιο πια να μη συναντήσεις αρκετές φορές την ημέρα, ιδίως σε πολυσύχναστους δρόμους, κάποιον να κινείται ανάποδα. Συνήθως είναι δίκυκλα, χωρίς να αποκλείεται και ένας χοντρόπετσος γιωταχής. Η διευκόλυνση που καλείσαι να του προσφέρεις είναι στο πλαίσιο της γνωστής κίνησης των δαχτύλων “ένα λεπτό βρε αδερφέ, τι σε πειράζει”. Όταν βέβαια επιμένεις να μην υποχωρείς, γιατί απλούστατα ο άλλος παρανομεί, μπορεί να είσαι και “αρτηριοσκληρωτικός”.

Η απαίτηση της “διευκόλυνσης” είναι δε καθολική: Από τον απίθανο πεζό που διασχίζει (εκτός διάβασης φυσικά) δρόμο ή και λεωφόρο και όταν τον προειδοποιείς με φώτα και κλάξον σου κάνει νόημα να κόψεις ταχύτητα και σε επιτιμά “γιατί τρέχεις”. Από τον δικυκλιστή, που θεωρεί οτι οφείλεις να τον διευκολύνεις να περάσει ανάμεσα στα αυτοκίνητα και μετά έρχεται και κάθεται μπροστά σου πρώτος στο φανάρι ή σε κλείνει για να στρίψει, αδιαφορώντας αν θα σε καθυστερήσει (όχι, ΔΕΝ έχει προτεραιότητα το μηχανάκι που έρχεται από πίσω μας). Από τον ταξιτζή που κινείται σα σαλιγκάρι για να πιάσει τον πελάτη, σταματάει χωρίς αλάρμ στη μέση του δρόμου ενώ μπορεί να παει στο πλάι και χώνεται ύπουλα και κουτοπόνηρα χωρίς φλας στη λωρίδα σου, αντί να περιμένει. Από τον γιωταχή που δεν κοιτάει ποτέ τους καθρέφτες του, παραβιάζει τον πεζόδρομο ή δεν ξέρει στοιχειωδώς πώς να ανέβει μια ανηφόρα, χωρίς να υποχρεώνει όλους στην πρώτη ταχύτητα. Από τον οδηγό του βαρέος οχήματος που θεωρεί οτι έχει προτεραιότητα όταν ξεπαρκάρει από στάση και βγαίνει με θράσος (όχι, ΚΑΝΕΙΣ δεν έχει προτεραιότητα κόντρα στον ΚΟΚ, εκτός από τα οχήματα έκτακτης ανάγκης, περιπολικά, πυροσβεστικά, ασθενοφόρα κλπ).

Αυτά όμως που έχουν χειροτερεύσει αισθητά τα τελευταία χρόνια, μέσα στον ιδαίτερο μιθριδατισμό μας, είναι οι εκδηλώσεις απτής αδιαφορίας, αυτά που οι περισσότεροι οδηγοί νομίζουν οτι δεν είναι παρανομίες, οτι έχουν δικαίωμα να το κάνουν. Η πιο κλασσική είναι το παράνομο (διπλο)παρκάρισμα. Διασχίζοντας κάθε πρωί το κέντρο της Αθήνας, δεν μπορείς παρά να μην αγανακτήσεις με τα οχήματα τροφοδοσίας και τα παράνομα παρκαρισμένα στην οδό Αμερικής. (Αλήθεια, ποιός αρμόδιος θα δει ποτέ και θα διορθώσει το εγκληματικό λάθος της παραχώρησης της Σίνα στα λεωφορεία, με την ανάποδη πορεία, που αφαίρεσε μια ζωτική διέξοδο και προκαλεί έμφραγμα στη Σταδίου;)

Όταν από δύο ή τρεις λωρίδες ένας δρόμος βρίσκεται με μία, όταν διπλοπαρκάρουν ανενόχλητοι, ακόμα και από τις δύο πλευρές του δρόμου, όπως συμβαίνει στη Σόλωνος, στην Ιπποκράτους ή στη Μιχαλακοπούλου, τότε η κίνηση στην πόλη υποχρεώνεται σε ένα αργό, μακρόσυρτο καραβάνι. Η νέα μόδα μάλιστα είναι το παρκάρισμα στην αριστερή λωρίδα κομβικών δρόμων, όπως η Πανεπιστημίου. Το τρομερό είναι οτι οι παραβάτες, όχι πάντα επαγγελματίες, δεν αντιλαμβάνονται γιατί ενοχλούν, αφού “περνάει κύριε μου”. Θεωρούν δε φυσιολογικό, ακόμα και να γίνουν αυτόκλητοι τροχαίοι, όταν πρέπει να κάνουν μανούβρες για να ξεφορτώσουν ή να εκτελέσουν μια εργολαβία. Το τεράστιο επιχείρημα τους είναι “μα πώς θα κάνω εγώ κύριε μου τη δουλειά μου”. Όταν η “ιδιωτική δουλειά μας” όμως επιβαρύνει τους άλλους, τότε οι νταβατζήδες του χρόνου μας θα έπρεπε τουλάχιστον να επικρίνονται δημόσια. Ούτε αυτό δεν γίνεται.

Η αίσθηση της έλλειψης σεβασμού στον άλλον, οδηγό ή πεζό, είναι διάχυτη στην πόλη. Στα φανάρια, κανείς σχεδόν δεν σκέφτεται να σπεύσει, ώστε να περάσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι που ακολουθούν. Αντιθέτως, με χαρακτηριστική βαρεμάρα και αδιαφορία (και το κινητό στο χέρι ή στο αυτί), πολλοί καθυστερούν χαρακτηριστικά και στο τέλος, περνούν μόνο αυτοί με το κίτρινο. Στις λεωφόρους ταχείας κυκλοφορίας, κανείς δεν σκέφτεται να διευκολύνει όσους δεν κάνουν βόλτα, αλλά βιάζονται να πάνε στη δουλειά τους (όχι, η αριστερή λωρίδα, στην οποία όλοι θεωρούν οτι έχουν δικαίωμα, ΔΕΝ είναι για τους βραδυπορούντες, ούτε για τα βαρέα οχήματα). Συχνότατα παρακολουθεί κανείς φορτηγά που κινούνται στη λωρίδα αυτή από το Πεντάγωνο, γιατί θα στρίψουν αριστερά στην Αγία Παρασκευή.

Έχει την αίσθηση κανείς πια, οτι η χρήση του οχήματος γίνεται με μια γενική παραίτηση, έναν άκρατο εγωισμό και μια βρισιά στο στόμα, αν και οι συνθήκες της κίνησης στην πόλη μάλλον αποσυμφόρηση δείχνουν τα τελευταία χρόνια. “Μη με πρήζεις” είναι αυτό που αποπνέεται, “γιατί δηλαδή πρέπει εγώ τώρα να ακολουθώ κανόνες, έτσι όπως έχει γίνει η ζωή μου”. Η κρίση, είναι γνωστό, έδωσε το ελεύθερο να εμφανιστούν ξεδιάντροπες όλες οι γαιδουριές και οι αγενείς συμπεριφορές, λες και πρέπει να χάσουμε εντελώς τον πολιτισμό μας.

“Κι όμως από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε, από το παράνομο παρκάρισμα”, μου είχε πει κάποτε ένας εξαιρετικός δημοσιογράφος. Η Αθήνα υποφέρει από πάρα πολλά και χάνει ανεπιστρεπτί την λάμψη και τη γοητεία της. Οι διαδηλώσεις και οι αποκλεισμοί δρόμων για ψύλου πήδημα και χάριν του πολιούχου(!) την ταλαιπωρούν αρκετά (μόνο επισκέψεις ξένων ηγετών και τρομοκρατικά χτυπήματα/ατυχήματα δικαιολογούν το κλείσιμο δρόμων σε μια σύγχρονη πόλη - και πάλι θέλει διαφορετική διαχείριση από την γραφειοκρατική αντιμετώπιση της τροχαίας).

Το τελευταίο που χρειάζεται είναι αυτή η αίσθηση οτι πάντα υπάρχει ένα μόνιμα εγκατεστημένο εμπόδιο μπροστά μας, οτι δύσκολα αφήνουμε ο ένας τον άλλο να κινηθεί απρόσκοπτα προς τον προορισμό του. Όπως ακριβώς και η χώρα, που βρίσκει πάντα τρόπους να εμποδίζει ό,τι πάει να ξεπεταχθεί και να κινηθεί λίγο πιο γρήγορα…

Το κείμενο γράφτηκε για την Athens Voice

Οι φωτό είναι από το www.athensvoice.gr & www.youtube.com

Το post συνοδεύεται από το "Smooth Operator", από τον Αμερικανό Nick Waterhouse.

It ’s the EQ, stupid!

(Είναι η συναισθηματική νοημοσύνη, ηλίθιε*)


Εκατομμύρια πίξελ καταναλώθηκαν για να εξηγηθούν οι δύο μεγαλύτεροι πολιτικοί σεισμοί, που χαρακτήρισαν τη χρονιά της απώλειας, μεταξύ άλλων, των πιο δυνατών μουσικών συμβόλων της γενιάς της μεταπολίτευσης, όπως την ονομάζουμε εδώ στην Ελλάδα. Ο David Bowie ήταν η επική και ακομπλεξάριστη εφηβεία μας, ο Leonard Cohen η διανοούμενη ροκ ποίηση, ο Prince και ο George Michael η ξεδιάντροπη συνειδητοποίηση της σεξουαλικότητας, σε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ ταλέντου στη σύνθεση, την παραγωγή, τη φωνή και την σκηνική παρουσία.

Το ουσιαστικό όμως, η υπέροχη μουσική κληρονομιά, δεν πεθαίνει. Η πραγματική θλίψη για τους περισσότερους δημοκράτες και νοήμονες πολίτες του δυτικού κόσμου, ανάμικτη με ανησυχία και φόβο, ήταν άλλη: Για πρώτη φορά μετά τις δεκαετίες που οδήγησαν στον μεγάλο πόλεμο, η ουσιαστική δημοκρατία έδειξε να υποχωρεί τόσο δραματικά.

Το δημοψήφισμα για το Brexit και ο θρίαμβος Τραμπ (από πλευράς εκλογικού συστήματος, καθώς η λαϊκή ψήφος έδωσε στη Χίλαρυ εκατομμύρια ψήφους παραπάνω) ερμηνεύθηκαν εν πολλοίς ως η συχνά αυτοκαταστροφική αντίδραση της μικρομεσαίας τάξης, στις αλλαγές του 21ου αιώνα, στην παγκοσμιοποίηση και στο οικονομικό στρίμωγμα που αυτές επέφεραν. Σε συνδυασμό με την επικράτηση της “μετα-αλήθειας” στον αιώνα του διαδικτύου, του ενδημικού ρατσισμού και της ξενοφοβίας που απλόχερα ενίσχυσε το παγκόσμιο προσφυγικό πρόβλημα, το αποτέλεσμα ήταν η εξάπλωση του λαϊκισμού και η επικράτηση των φαιδρών πολιτικών προσωπικοτήτων, που φαίνονται κιόλας από τη φάτσα τους πόσο προβληματικοί είναι.

Γι αυτό το τελευταίο, γιατί δηλαδή δεν υπάρχουν μεγάλοι ηγέτες και αξιόλογο πολιτικό προσωπικό παγκοσμίως, οι ερμηνείες είναι πολλές. Η επικρατέστερη μάλλον είναι οτι με την μεταπολεμική εμπέδωση της ασφάλειας, της ανάπτυξης και της κανονικότητας της ζωής, οι δυτικές δημοκρατίες μπήκαν σε μια φάση ολοένα και μεγαλύτερης αποξένωσης των εντίμων και σοβαρών ανθρώπων από τα κοινά. Όσο προχωράει το ρολόι της ιστορίας, η συμμετοχή μοιάζει πια όχι ως υποχρέωση του σκεπτόμενου πολίτη, αλλά ως εμπλοκή σε ένα σύστημα, που σαν βούρκος καταπίνει κάθε υγιή προσπάθεια. Η μη αντιστροφή της κατάστασης, που απαιτεί όμως μια κρίσιμη μάζα νέων πολιτικών με άλλα χαρακτηριστικά, χειροτερεύει διαρκώς τα πράγματα.

Το τραγικό σε αυτή τη φάση της ιστορίας (και στη χώρα μας) είναι οτι μερίδα των ψηφοφόρων, που τελικά επιβάλλει την ατζέντα του, αντιδρά στη χειροτέρευση των συνθηκών της ζωής του με την ανάδειξη ενός αισθητά υποδεέστερου πολιτικού προσωπικού, κυρίως αυτού που υιοθετεί απροσχημάτιστα κάθε δημαγωγία, θεωρία συνωμοσίας, βολικό ψέμα και ανεφάρμοστη “ονείρωξη”. Ακόμα χειρότερα, αποδέχεται και ενδυναμώνει κάθε καταδικασμένη από την ιστορία ακραία αντίληψη φασισμού, ρατσισμού, καταπάτησης δικαιωμάτων και αρχών. Η ροπή προς τον ολοκληρωτισμό επανέρχεται δυναμική και αμφίπλευρη. Η απάντηση όμως στα προβλήματα δεν είναι παρά η αντίθετη κατεύθυνση: Περισσότερη υγιής, βαθειά, έντιμη, μετριοπαθής και ουσιαστική δημοκρατία.

Οι ερμηνείες του σημερινού κόσμου είναι περισσότερο περίπλοκες, παρά απλές και μονοδιάστατες. Κανείς δεν μπορεί να αποδώσει αυτό τον μαζικό αυτοχειριασμό των δυτικών κοινωνιών σε κάποια μυστήρια μαζική πτώση του IQ (αν και στις περιπτώσεις των ακολούθων τύπου Σώρρα, η έλλειψη είναι εμφανής) και την εξαφάνιση της ικανότητας για εκλογίκευση.

Σίγουρα μπορεί κανείς να καταλογίσει στον μέσο δυτικό πολίτη, ότι αδρανεί εγκληματικά: Καθηλωμένος στον καναπέ του και χαμένος στην καθημερινότητα του, αρνείται να κοπιάσει για να αυτοβελτιωθεί, να αποκτήσει περισσότερες γνώσεις και ουσιαστική ενημέρωση, να ερμηνεύσει καλύτερα τον κόσμο γύρω του. Αποζητά τις εύκολες λύσεις, τόσο στη σκέψη όσο και στην αισθητική - και τελικά καταλήγει να ψηφίζει την Μαρίν Λεπέν για να αντιμετωπίσει ένα νέο κόσμο, όπου τα μεροκάματα είναι φτηνά στην Ανατολή και οι μεγαλύτερες εταιρείες που αλλάζουν τον ρού της ιστορίας είναι στη Silicon Valley. Ατυχές και ατελέσφορο, όσο και η αντίληψη οτι το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα θα βελτιωθεί από “αντισυστημικούς”, τύπου Trump και Farage.

Το ΙQ δεν είναι αυτό που λείπει, σε αυτούς που υιοθετούν τις τάσεις της εποχής. Ειδικά όσοι εμπορεύονται με συνείδηση και σύστημα τις ελπίδες ενός λαού, απλώς για να διατηρούν ζωντανό το δικό τους ακραίο “μαγαζάκι”, είναι απλώς οι μεγαλύτεροι πολιτικοί απατεώνες και όχι βλάκες. Όσοι πίστεψαν αρχικά οτι το μνημόνιο θα σβηστεί “με ένα νόμο και ένα άρθρο” (και θα ζούμε χωρίς να δανειζόμαστε, αλλά και χωρίς να περιορίσουμε τις δαπάνες) δεν έχασαν ξαφνικά το νοητικό τους επίπεδο (όσοι επιμένουν να το πιστεύουν, ναι). Αρκετοί από αυτούς που επένδυσαν στους Podemos στην Ισπανία δεν είναι χαμηλής νοημοσύνης, αν και φαίνεται οτι διδάχθηκαν από το ελληνικό παράδειγμα και περιόρισαν τις φρούδες ελπίδες τους. Στην Ιταλία, όσοι πιστεύουν οτι ο καραγκιόζης Bepe Grillo και η έξοδος από το ευρώ θα λύσουν τα προβλήματα της χώρας, μοιάζουν με τους Έλληνες υπαλλήλους των ΔΕΚΟ που θέλουν να γυρίσουμε στο 2009, όταν αμείβονταν, ως απόφοιτοι Δημοτικού, πολύ πάνω από τον γιατρό του ΕΣΥ και τον καθηγητή πανεπιστημίου. Χωρίς να παράγεις και να εξάγεις αρκετά, χωρίς να έχεις κοπιάσει να μορφωθείς, πώς ζητάς μισθούς Νορβηγίας;

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη από το θυμικό. Η αντιμετώπιση της κοινής μας ζωής με ελαφρότητα, η άγνοια κινδύνου και η επιφανειακή προσέγγιση των πραγμάτων δεν είναι μόνο έλλειψη παιδείας. Είναι πρωτίστως έλλειψη ισορροπίας, σφαιρικής προσωπικότητας και τελικά σοβαρότητας. Η επικράτηση των συμπλεγμάτων, το αυτοπαραμύθιασμα, τα χαμηλά ένστικτα και οι φανατισμοί, η απουσία του μέτρου και οι ψωνισμένες φιλοδοξίες (χωρίς κόπο), ο άκρατος ατομικισμός, η κουτοπονηριά και ο νεοπλουτισμός, ο ναρκισισμός και η “ψωνάρα”, οι τραχιές και ανεπεξέργαστες πλευρές της ανθρώπινης φύσης είναι αυτές που τελικά οδηγούν σε μια συμπεριφορά μικρού παιδιού, που καταπίνει με ευκολία όλα τα ψέματα, φτάνει να εξυπηρετούν τις ψυχολογικές του επιδιώξεις. Τα χαρακτηριστικά αυτά υπάρχουν σε όλο το πολιτικό φάσμα, στον σύγχρονο λαϊκισμό όμως επικρατούν καθολικά. Θα μπορούσε να το συνοψίσει κανείς στην ολοένα μεγαλύτερη απουσία συναισθηματικής νοημοσύνης, σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο πολύπλοκος, χωρίς να διαφαίνονται οι κανόνες και οι ελπίδες της νέας εποχής.

Η αντίδραση του παιδιού-ψηφοφόρου είναι η κόντρα, η αυτοκαταστροφή, το “μπουρλότο”. Γιατί στην πιο ανεπτυγμένη πλευρά του πλανήτη γινόμαστε ολοένα και πιο παιδιά; Γιατί πρέπει η ανθρωπότητα να κάνει κύκλους , ώστε να ζήσουμε κι εμείς τον κίνδυνο μιας νέας “δεκαετίας του ’30”, με παγκόσμια άνοδο του φασισμού; Γιατί πρέπει να ζούμε εγκλωβισμένοι ανάμεσα στα άκρα, που το ένα τροφοδοτεί το άλλο, όπως μας έχει διδάξει με τραγικό τρόπο η ιστορία;

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο σεβασμός στη δημοκρατία δεν συνεπάγεται την ανοχή προς τον “εκτσογλανισμό” της κοινωνίας. Δημοκρατία σημαίνει αρχές, θεσμοί, δικλίδες και σεβασμός στους εκάστοτε κανόνες. Το σύστημα δεν αλλάζει παρά μόνο με απίστευτα πολλή δουλειά, προς την προοδευτική εξέλιξη. Η αντισυστημική λαίλαπα είναι η μεγαλύτερη φενάκη και τις επιπτώσεις της τις βιώνουν πρώτα από όλους οι “οργισμένοι” και οι αδύναμοι οικονομικά. Η επιστροφή στον απομονωτισμό, στον ρατσισμό και στον ολοκληρωτισμό είναι ανεπίτρεπτη οπισθοχώρηση και καμμία λαϊκή ετυμηγορία δεν τη δικαιολογεί. Ο λαϊκισμός του “να ακούσουμε τον παλμό του ψηφοφόρου στην κατηφόρα του” είναι άκρως επικίνδυνος, για όποιον πιστεύει στη δημοκρατία.

Αν ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος βάζει ακροδεξιούς του “Alt-Right” και του “White Supremacy” στην κυβέρνηση του, η απάντηση όλων δημοκρατικών πολιτών στον κόσμο πρέπει να είναι η καλλιέργεια περισσότερης συναισθηματικής νοημοσύνης και η προσπάθεια ανάδειξης ηγετών, που πέρα από πολιτικές ή ιδεολογικές διαφορές αντιμετωπίζουν την αποστολή τους, με την υπευθυνότητα, τη σοβαρότητα και το ανοιχτό πνεύμα που αυτή επιτάσσει. Ο Barack Obama, ανεξαρτήτως της επιτυχίας της θητείας του, έλαμψε στην επίσκεψη του στην Ελλάδα, ακριβώς με αυτές τις ποιότητες. Και ο εκλιπών Κωστής Στεφανόπουλος, στα καθ’ ημάς, έγινε από υπερσυντηρητικός επαρχιώτης πολιτικός, ο καθολικός (συμβολικός έστω) ηγέτης, που αντιστάθηκε στον λαϊκισμό και εκτιμήθηκε από όλους, γιατί έκανε το άλμα της αυτοβελτίωσης και της ισορροπίας.

Το 2016 ήταν χρονιά της οδυνηρής κατάρρευσης πολλών μύθων στη χώρα μας, μιας και εμείς ήμασταν από τους πρώτους που ανεβήκαμε στο τρένο του λαϊκισμού. Ας ελπίσουμε οτι το 2017 θα σημάνει την αντίστοιχη κατάρρευση, για ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη, όπως έγινε και με τους πρωτεργάτες του Brexit, που παραιτήθηκαν την επόμενη μέρα. Ευτυχώς ο Stallone δεν δέχτηκε τη θέση του Υπουργού Πολιτισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα έτριζαν τα κόκκαλα των τροβαδούρων της γενιάς μας…

*παράφραση της γνωστής φράσης του Bill Clinton “It’s the economy, stupid”, ο χαρακτηρισμός δεν απευθύνεται επ’ ουδενί στον αναγνώστη!

Το κείμενο γράφτηκε για την Athens Voice

Οι φωτό είναι από το www.mononews.gr & www.youtube.com

Το post συνοδεύεται από το "Spinning the Wheel", από το καλύτερο άλμπουμ του George Michael.