Το μέλλον του ραδιοφώνου

Εξακολουθώ και θεωρώ οτι το ραδιόφωνο διατηρεί ακέραια τη μαγεία του. Και αυτή έχει να κάνει με την ιδιομορφία του μέσου: Μπόλικη δόση μιας από τις ωραιότερες τέχνες, τη μουσική (εννοείται οτι το ενημερωτικό ραδιόφωνο, όπως γίνεται στην Ελλάδα, δεν έχει καμμία “μαγεία”, γιατί δεν έχει καν τη στοιχειώδη παραγωγή, όταν ακολουθεί τη συνταγή τηλεφώνημα - μισό κομμάτι - ξανά τηλεφώνημα) και ταυτοχρόνως φωνή και λόγος, δηλαδή επαφή, παρέα και σκέψη.

Αυτά βέβαια, στην καλή εκδοχή του, που είναι σπάνια. Στην εκδοχή του “χύμα”, με τα ντουετάκια της σαχλαμαρίτσας, που σχολιάζουν επί παντός επιστητού και καταπατούν κάθε αισθητική (μαζί με τους στίχους των τραγουδιών), επίσης δεν υπάρχει μαγεία.

Το ραδιόφωνο δεν κινδυνεύει ούτε από τα social media, ούτε από το internet γενικότερα. Ίσα-ίσα, τροφοδοτείται από αυτά και ενισχύεται από την παράλληλη δυνατότητα επικοινωνίας και τη διαδικασία άμεσης ανεύρεσης ενός κομματιού, που προσφέρει η νέα τεχνολογία. Άλλωστε, το internet φιλοξενεί με άνεση το ραδιόφωνο, στην ίδια ακριβώς φόρμα - ενώ αντιθέτως, ανταγωνίζεται συντριπτικά την ραδιοτηλεοπτική δημοσιογραφία, με τα δικά του μέσα. Το ραδιόφωνο θα κινδύνευε αν ήταν ένα απρόσωπο “κανάλι μουσικής”, αλλά αυτό ακριβώς (και ευτυχώς) δεν είναι.

Το ραδιόφωνο κινδυνεύει (και το φωνάζω από τότε που έκανα τα πρώτα μου βήματα στον Σκάι και στον Αντένα) από το χαμηλό επίπεδο δημοσιογραφίας και την έλλειψη διάθεσης για γνώση, μεράκι και σεβασμό στην έννοια της παραγωγής. Κάθε μέσο έχει τους κανόνες του - και στην Ελλάδα μάθαμε να απαντούμε σε αυτό, με όλο και περισσότερο τεμπέλικο, χύμα και αντιαισθητικό ραδιόφωνο: Ακατάσχετη πολυλογία (και μπουρδολογία), ρηχές δισκοθήκες και μουσικές επιλογές, παντελής έλλειψη μέτρου και τρόπου. Και φυσικά κινδυνεύει από το φτηνό (σε μουσικό περιεχόμενο και ανθρώπινο δυναμικό) playlist.

Δεν ξέρω πώς θα είναι η νέα σεζόν, αν θα είναι καλύτερη ή η χειρότερη όλων των εποχών. Η αλήθεια είναι οτι σε αυτά τα 24 χρόνια έχω περάσει μεγάλα διαστήματα εκτός - και δεν έχω παρακολουθήσει όλη την εξέλιξη της αγοράς. Ακούω πια πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Η αίσθηση μου είναι οτι η έννοια της ραδιοφωνικής προσωπικότητας φθίνει, όλο και περισσότερο. Μια άλλη διαφορά, με τα χρόνια, ίσως είναι οτι κάποτε έστεκαν οι αυτόνομες εκπομπές, μέσα σε ένα πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα. Εδώ και αρκετά χρόνια, θεωρώ οτι πρέπει να είναι όλο το πλαίσιο ενός σταθμού ομοιογενές και ελκυστικό, για να αναδειχθεί μια εκπομπή.

Στην εκπομπή που κάνω, κάθε πρωί 8-10 στον Kosmos 93,6, πολλοί ακροατές μου λένε οτι ούτε η μουσική μόνη της θα τους έφτανε, ούτε τα κείμενα που διαβάζω και τα σχόλια που κάνω ή αναπαράγω (τα περισσότερα προέρχονται από τα social media και τη μπλογκόσφαιρα). Την ανέλαβα σε μια περίοδο παρατεταμένης προεκλογικής πόλωσης και θέλω να ελπίζω οτι κατάφερα να φέρω εις πέρας μια ισορροπημένη εκπομπή “διττής προσωπικότητας”. Άλλωστε εδώ και χρόνια, δεν μπορώ και δεν θέλω να κάνω μόνο το ένα ή μόνο το άλλο - δεν θα ήταν ο εαυτός μου. Κάποιοι γκρίνιαξαν, γιατί αυτά που άκουγαν δεν έγιναν ανεκτά από τον φανατισμό τους και επικαλέστηκαν προσχηματικά οτι μια τέτοια εκπομπή “δεν ταιριάζει” σε μουσικό σταθμό ή σε δημόσιο ραδιόφωνο. Ήταν πολύ λίγοι, αλλά πάντα με εκπλήσσει, παρ’ όλα αυτά, η αδυναμία ακροατών (ή τηλεθεατών), να ακούσουν μια διαφορετική άποψη από τη δική τους. Να την ακούσουν, βρε αδερφέ - κι ας μη συμφωνούν. Ή αν επαναληπτικά δεν τους αρέσει το προϊόν, να αλλάξουν ραδιοφωνική συχνότητα, χωρίς να πουν τίποτα.

Ωστόσο, όπως και το προηγούμενο δίωρο που έκανα, 6-8μμ, νομίζω οτι έχει μεγάλη ανταπόκριση, μέσα σε ένα πρωινό ραδιοφωνικό τοπίο, που συγκεντρώνει πάρα πολλές από τις παθογένειες, για τις οποίες λέγαμε παραπάνω. Οι τελικοί κριτές πάντως είναι οι ακροατές κι όχι εγώ - και οι έρευνες αγοράς είναι ο μόνος αξιόπιστος τρόπος για να τεκμηριωθεί αυτό που λέω. Ίσως το πρωινό ταιριάζει περισσότερο στη δημοσιογραφική μου ιδιότητα και σίγουρα απευθύνεται σε ένα ακόμα ευρύτερο κοινό. Αν εξακολουθώ να αντέχω να ξυπνάω κάθε πρωί στις 6, παραλλήλως με τις τηλεοπτικές μου υποχρεώσεις, θα το συνεχίσω, όσο και ο σταθμός το επιθυμεί.

Το ραδιόφωνο δεν θα σταματήσει πιστεύω ποτέ να είναι αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητας μας, είτε θέλουμε να ενημερωθούμε, είτε να ακούσουμε μουσική και σχόλια. Θα μας κάνει πάντα παρέα στο αυτοκίνητο - και για μένα, θα είναι πάντα ο αδιαμφισβήτητος νικητής στον ανταγωνισμό με την πρωινή τηλεόραση, όσο κι αν η τελευταία είναι (αφύσικα κατα την ταπεινή μου άποψη) δημοφιλής. Είναι μεστό, ουσιαστικό και το πιο γρήγορο από όλα (ακόμα και από το internet). Αν το προσέξουμε, θα είναι πάντα το πιο αξιοπρεπές Μέσο Μαζικής Ενημέρωσης, μακριά από τις υπερβολές και τους κιτρινισμούς.

Τα ερτζιανά, ως τεχνολογία, μπορεί να σταματήσουν να χρησιμοποιούνται σε μερικά χρόνια. Το FM έχει μεγάλους περιορισμούς ως προς την εμβέλεια, το ΑΜ είναι πια τεχνολογία μουσείου ή ενημέρωσης εκτάκτου ανάγκης (αν και στις ΗΠΑ χρησιμοποιείται ακόμα από τα ενημερωτικά δίκτυα, που δεν εχουν καθόλου μουσική) και το ψηφιακό ραδιόφωνο δεν το βλέπω να προχωράει, έχει κολλήσει εδώ και χρόνια. Θα ήταν ενδιαφέρον πάντως να ακούγαμε τον ίδιο σταθμό, οδηγώντας από την Αθήνα στο Λονδίνο. Επειδή όμως δεν βλέπω να εφοδιάζονται τα ΙΧ με δορυφορικά πιατάκια, νομίζω οτι όλα θα αντικατασταθούν σε λίγο με το (mobile ή μη) internet. Κι έτσι θα ακούμε όλοι μέσω web, ελπίζω και με καλύτερη ηχητική ποιότητα. Άλλωστε, είναι (ακόμα πιο) μαγικό να κάνεις εκπομπή και να σε ακούν ακροατές που βρίσκονται στη Νότια Κορέα ή στην Αργεντινή...


Update: Διαβάζω τις δύο παραγράφους κάτω από τη φωτό, το πρωί, στην εκπομπή. Μετά από μισή ώρα - και αφού έχω ενδιαμέσως διαβάσει, μεταξύ άλλων, κανα-δυό tweets (για την Ύδρα) και δύο αποσπάσματα από άρθρα της Καθημερινής, το ένα με αφορμή την Ύδρα και το άλλο για τη μετανάστευση (τυχαία το ένα μετά το άλλο, χωρίς να το προσέξω μάλιστα, γιατί το ένα το διαβάζω από την έντυπη έκδοση και το άλλο μετά από παραπομπή από το twitter), χτυπάει το τηλέφωνο. Ακούω μια γυναικεία φωνή, με φρασεολογία-κασέτα που την έχω ξανακούσει ΑΚΡΙΒΩΣ ίδια, τουλάχιστον 4-5 φορές: "Ωραία τα λέτε στο κείμενο σας, αλλά επειδή όλα συνδέονται, να είστε πιο σφαιρικοί, γιατί πρέπει να δίνουμε το καλό παράδειγμα εμείς οι ίδιοι - κι εγώ ως δάσκαλος αυτό πρέπει να κάνω στα παιδιά" (τι στο καλό, από σεμινάριο τους έχουν περάσει - κι όλες εκπαιδευτικοί δηλώνουν)...

"Δεν σας καταλαβαίνω, πώς συνδέεται το κείμενο μου με αυτά που μου λέτε;" "Θέλετε να παρουσιάσετε οτι όλοι είμαστε τεμπέληδες" "Μα ποιός μίλησε για τεμπέληδες;" "Γιατί δεν διαβάζετε κι άλλες εφημερίδες;" "Μα διάβασα από όλες, σήμερα, εκτός από τον Ριζοσπάστη, αυτές είναι η καθημερινές εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας - και επιπλέον διαβάζω δεκάδες πράγματα από το ίντερνετ. Και τι σχέση έχει αυτό με αυτά που γράφω;" "Μα γιατί, υπάρχουν κι άλλες, γιατί δεν διαβάζετε το Ποντίκι ή το Χωνί του Καζάκη - όχι οτι συμφωνώ μαζί του"(αυτό το τελευταίο, σε άλλα τηλεφωνήματα, ακούγεται σε παραλλαγή του τύπου "μη νομίζετε οτι ψηφίζω το κόμμα που φαντάζεστε")...

"Με συγχωρείτε, πόσον καιρό ακούτε την εκπομπή;" "Εεεε, από χθες, να αυτές τις δυό ημέρες"...

Για να καταλάβετε τι τραβάω. Με τους ακροατές που επιμένουν να σταματήσει να ακούγεται αυτο που δεν τους αρέσει ή τους πάσης φύσεως όψιμους αρχισυντάκτες, που μετρούν με τη ζυγαριά του φαρμακοποιού τις "ισορροπίες", λες και δεν κάνω εκπομπή με άποψη, αλλά δελτίο σε προεκλογική περίοδο...

To κείμενο αυτό γράφτηκε ως απάντηση σε ερωτήσεις του Σπυρου Σεραφείμ για το e-tetradio

H φωτό είναι από το designllama.blogspot.com και το εξώφυλλο από το www.wikipedia.org

To post συνοδεύεται από το "Price Tag" της Βρετανίδας Jessie J.