Τηλεόραση με πολιτικό ήθος...

Στην ιστορία της τηλεόρασης, πολλές σειρές έχουν “συγκλονίσει” το παγκόσμιο κοινό, άλλες γιατί έκοψαν την ανάσα με μια ευρηματική ιδέα, μια αστυνομική πλοκή που έκοβε την ανάσα ή ένα εξαιρετικό cast - κι άλλες γιατί απλούστατα “χτύπησαν φλέβα” στα χαμηλά ένστικτα που διεγείρει το τηλεπτικό κουτσομπολιό και η αισθητική της σαπουνόπερας, με τα κοντινά πλάνα και τους μακροσκελείς, επαναλαμβανόμενους διαλόγους, άνευ νοήματος πέραν του “γεμίσματος” του τηλεοπτικού χρόνου.

Δεν θέλει και πολλή (τηλεοπτική) φιλοσοφία, για να διαπιστώσει κανείς οτι όσο μεγαλύτερο προϋπολογισμό έχει στη διάθεση της μια τηλεοπική παραγωγή, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχει να αγγίξει ένα υψηλό επίπεδο ποιότητας. Το ευρηματικό σενάριο, η σκηνοθεσία και οι ερμηνείες, οι τεχνικές προδιαγραφές είναι μερικά ακόμα εχέγγυα. Μπορεί όμως όλα αυτά να μην αρκούν, για να συγκινηθεί ο μη εθισμένος στην τηλεοπτική παρακολούθηση απαιτητικός (κινηματογραφικός) θεατής. Και σπανίως αρκούν για να αντιμετωπιστεί η “λάμψη” της χυδαίας πλευράς του τηλεοπτικού φεγγαριού.

Στη συνυφασμένη λοιπόν με την εμπορικότητα τηλεοπτική επιτυχία, δύο σειρές, το βρετανικό Downton Abbey και το δανέζικο Borgen, ήρθαν να αντιτάξουν τη δική τους ποιοτική πρόταση, με τεράστια απήχηση στο τηλεοπτικό κοινό, ακόμα και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ενθαρρυντικό μήνυμα για τα τηλεοπτικά παγκόσμια πράγματα και το μέλλον του μέσου, στην αυγή της δεκαετίας του ’10 - και ιδιαιτέρως απογοητευτικό για τα καθ’ ημάς, καθώς ο άνθρωπος που τα έφερε με συνοπτικές (και ιδιαιτέρως συμφέρουσες οικονομικά) στην Ελλάδα της κρίσης, εκπαραθυρώθηκε “εν μια νυκτί” από την ΕΡΤ, αντί να τιμάται για την αναβάθμιση των τηλεοπτικών συνηθειών μας, που πέτυχε.

Δημιουργίες δύο διαφορετικών, αλλά συγγενών τηλεοπτικών σχολών, που (εξακολουθούν να) ακμάζουν, οι δύο σειρές (μαζί με διάφορες ανταγωνιστικές και μη, που προηγήθηκαν ή έπονται), κατάφεραν να επανεργοποιήσουν τηλεθεατές, που είχαν να “κολλήσουν” σε τηλεοπτική σειρά, από την εποχή του αξέχαστου “Ι Claudius”, με τον Derek Jacobi. Κι αν η βρετανική σειρά είχε εύλογα καλύτερες πιθανότητες εξ αρχής, το δανέζικο πολιτικό θρίλερ, που ασχολείται με τις ίντριγκες, αλλά και το ουσιαστικό περιεχόμενο της πολιτικής τη σημερινή εποχή, φαινόταν να μην έχει καμία τύχη στη μάχη της τηλεθέασης.

Πέρα λοιπόν από την αριστουργηματική ερμηνεία της Maggie Smith ή της Shirley McLain, το καλοπροσεγμένο production design, τους μεστούς διαλόγους ή τη ρεαλιστική απεικόνιση των κοινωνικών συνθηκών του μεσοπολέμου ή του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτικοκοινωνικού σκηνικού, οι τηλεοπτικές αυτές σειρές πετυχαίνουν, γιατί μεταχειρίζονται την πρώτη τους ύλη, τις ανθρώπινες σχέσεις, με σεβασμό - και χωρίς υπερβολική δραματοποίηση και κιτρινισμό. Η αλληλεπίδραση των δύο κόσμων, των αριστοκρατών και των υπηρετών τους, στο Downton Abbey, αλλά και αυτή της πολιτικής με τις ερωτικές και οικογενειακές σχέσεις των πολιτικών και των δημοσιογράφων στο Borgen είναι το συναρπαστικό στοιχείο, που τις κάνει να διαφέρουν. Δεν είναι τυχαίο που ο δημιουργός της πρώτης καλείται τώρα να κατακτήσει το τηλεοπτικό τοπίο στις Ηνωμένες Πολιτείες, με μια αμιγώς αμερικανική σειρά, ενώ η νέα δανέζικη παραγωγή ανθεί - και με κινηματογραφικές επιδόσεις.

Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα, στην ανώτερη βαθμίδα της (υποδόρειας ή μη) επιρροής, που καθορίζει το παιχνίδι - και το κερδίζει: Στην πιο ταξική κοινωνία που υπάρχει, τη βρετανική, την ώρα που η αριστοκρατία χάνει σταδιακά τα ηνία από την άνοδο της αστικής τάξης, το Downton Abbey προτάσσει το ήθος. Και παρά τις δηλητηριώδεις ατάκες της γιαγιάς Maggie Smith και τον διάχυτο συντηρητισμό μιας τάξης που χάνει τα προνόμια της, οι πρωταγωνιστές αρνούνται να εγκαταλείψουν μερικές βασικές ηθικές αξίες, όπως είναι η εντιμότητα και η ανθρωπιά. Σπάνια (και εξιδανικευμένα φυσικά), αριστοκράτης εργοδότης φέρεται με τόση έγνοια και τόσο μεγαλόθυμα απέναντι στους υπηρέτες του, προτάσσοντας τις αξίες του ανθρωπισμού.

Αντίστοιχα, στη ζούγκλα της σύγχρονης παγκόσμιας πολιτικής σκηνής, το Borgen αντιτάσσει στις πολιτικές ίντριγκες την καθαρότητα των ιδεών και την πολιτική εντιμότητα, τόσο της μετριοπαθούς κεντροαριστερής πρωθυπουργού (και κάποιων από τους συνεργάτες της), όσο και την επάρκεια και ακεραιότητα του τρόπου δουλειάς ορισμένων εκ των δημοσιογράφων πρωταγωνιστών. Δείχνοντας, όχι μόνο πώς πρέπει να λειτουργεί μια εξελιγμένη κοινωνία, αλλά και τις προτεραιότητες που πρέπει να έχει η σύγχρονη πολιτική σκέψη και πρακτική - τόσο μακριά δυστυχώς από το δικό μας, εγχώριο τοπίο.

Οι αξίες λοιπόν που προτάσσουν και οι δύο σειρές δείχνουν, με έναν τρόπο, πόσο αναγκαίο είναι να βρίσκονται αυτές συνεχώς στο πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο, μετριάζοντας ίσως την απογοήτευση που γεννά η εποχή μας και εξηγώντας τη μεγάλη τους επιτυχία.

Σε αυτή τη θριαμβευτική πορεία, μόνο το στοιχείο της διαμόρφωσης του σεναρίου από τις επαγγελματικές συμφωνίες των πρωταγωνιστών, όπως έγινε στο κλείσιμο του τρίτου κύκλου του Downton Abbey με τον “υποχρεωτικό” θάνατο του κληρονόμου Μάθιου, είναι αυτό που υστερεί. Η τηλεοπτική “τέχνη” έχει τους περιορισμούς της...

Οι φωτό είναι από τα www.salon.com και www.telegraph.uk.com, ενώ το εξώφυλλο είναι από το www.amazon.com

Το post συνοδεύεται από την αριστουργηματική ακουστική εκτέλεση του "Come To My Door", από τον Αμερικανό Jose James.