Αποχαιρετισμός στην Pina Bausch...

Είχα την ευτυχία να παρακολουθήσω αρκετές (όχι πάρα πολλές) παραστάσεις χορού στη ζωή μου και να δω κάποιους μεγάλους καλλιτέχνες - αν όχι στην ακμή τους, τουλάχιστον όσο είχαν ακόμα κάτι λίγο να πουν.

Είχα επίσης την ευτυχία να γνωρίσω γενικώς μερικούς σημαντικούς καλλιτέχνες – παγκοσμίως σημαντικούς. Όπως ο Ιάνης Ξενάκης πριν από 20 και πλέον χρόνια, όταν έψαχνα πώς θα συνδύαζα τη μεγάλη μου αγάπη, τη μουσική, με τις σπουδές μου στα ηλεκτρονικά. Ή πριν από δύο χρόνια περίπου, όταν άξαφνα είδα μπροστά μου την ανυπέρβλητη Maya Plisetskaya, που βρέθηκε στο Μέγαρο Μουσικής συνοδεύοντας τον άντρα της Rodion Shchedrin (δείτε τους μαζί πώς είναι σήμερα για να καταλάβετε τι εννοώ), συνθέτη και πρόεδρο της κριτικής επτροπής των διεθνών Βραβείων Μητρόπουλου, τα οποία είχα την τιμή να παρουσιάζω. Η χάρη αυτής της γυναίκας, στα 85 (!) της μου έμοιασε σαν “θεϊκό άγγιγμα” - όταν έφευγε, χαιρέτησε και απομακρύνθηκε με μια τόσο αέρινη κίνηση, που δεν μπορούσα να το πιστέψω...


Όμως, ποτέ δεν είχα νοιώσει τόση συγκίνηση, όσο αυτή που μου χάρισε η πρόωρα χαμένη Pina Bausch, πέρσι το καλοκαίρι, τέτοιες μέρες, στην Επίδαυρο. Δεν την είδα ποτέ να χορεύει, αλλά παρακολούθησα ένα από τα παλαιότερα αριστουργήματα της, τον “Ορφέα και Ευρυδίκη”, που (ξανα)παρουσίασε με το Μπαλέτο της Όπερας του Παρισιού.


Στη ζωή της την είπαν “αμφιλεγόμενη”, εισέπραξε αρνητικές κριτικές και απόρριψη στην αρχή της καριέρας της, την αποκάλεσαν ακόμη και “πορνογράφο του πόνου”. Ίσως αυτά είναι το τίμημα για κάθε ρηξικέλευθο καλλιτέχνη, όταν ενοχλεί τη μέχρι τότε “κατεστημένη σκέψη” στο χώρο του. Άνθρωποι που την γνώρισαν λένε οτι ήταν μια βαθιά θλιμμένη γυναίκα, μια ύπαρξη που βασανιζόταν και υπέφερε - κι οτι αυτό το έβλεπες στο πρόσωπο της και στην τέχνη της. Εισέπραξε βεβαίως και διθυραμβικές κριτικές, χαρακτηρίστηκε ως μια από τις σημαντικότερες χορογράφους του 20ου αιώνα - και μετά θάνατον ο διεθνής τύπος εκφράστηκε με τα πιο κολακευτικά λόγια.

Εγώ ξέρω οτι ως καθόλου ειδικός, ρούφηξα σαν σφουγγάρι αυτό που εξέφραζε αυτή η σπάνια χορογράφος: Δεν ήταν ούτε η ορχήστρα, ούτε η μουσική του Gluck, ούτε τα ευφάνταστα ντεκόρ, ούτε η τέχνη του κάθε σολίστα χορευτή. Ήταν αυτή η μαγεία που ανέδυε – υπό τη διδασκαλία της και σ' ένα μυστηριακό χώρο – το corps de ballet, αυτές οι γυναικείες μορφές που σπάραζαν όπως οι ψυχές στον Άδη, αυτή η απίστευτη αισθητική του “θλιμμένου κορμιού”, όπως την είχαν βαφτίσει...

Η μεγάλη Γερμανίδα χορεύτρια και χορογράφος πέθανε στα 68 της, στις 30 Ιουνίου, στο Wupertal, όπου είχε για χρόνια τη βάση της. Μόλις πέντε μέρες πριν της είχαν διαγνώσει καρκίνο, ενώ ήταν ακόμα ακμαία και εμφανιζόταν διακριτικά και στη σκηνή. Αποφάσισε να “φύγει” και “κατέβασε τους διακόπτες”, αυτοκτόνησε, έγιναν όλα ραγδαία και δεν πρόλαβε καν να το συνειδητοποιήσει – δεν θα μάθουμε ίσως ποτέ...

Οι άνθρωποι όμως αυτοί – με την τόση (εσωτερική) λάμψη – αξίζουν, έστω και για ένα λεπτό, τη σκέψη μας. Γιατί πήραν ένα “θεϊκό” χάρισμα και το μετέτρεψαν με πολύ κόπο και ίσως στέρηση και πόνο, σε προσφορά τέχνης και ψυχής, σε μας τους υπόλοιπους. Ας υποκλιθούμε λοιπόν και μεις στην Pina Bausch, όπως υποκλίθηκε κι αυτή – τελευταία φορά στο ελληνικό κοινό – πέρσι στην Επίδαυρο...




"Επί του πιεστηρίου": Ανακάλυψα το (πικρό) σχόλιο του Γιώργου Σαρηγιάννη στα "Νέα" για το πόσο γνωρίζει η ελληνική τηλεόραση τι είναι η Pina Bausch - και το (παραλλήλως) κολακευτικό για μένα. Τον ευχαριστώ πολύ.

"Επί του πιεστηρίου" 2: Το κομμάτι του Ηλία Κανέλλη στον "Ταχυδρόμο" μου θύμισε οτι έχει εμφανιστεί στο "E La Nave Va" ("Και το πλοίο φεύγει") του Fellini - μια ταινία εμπνευσμένη από τη Maria Callas, που πρέπει να ξαναδώ. Στο ίδιο link, πατώντας το όνομα της Pina Bausch θα βρείτε το σύνολο ταινιών στις οποίες εμφανίστηκε.

Οι φωτό είναι από τα www.pina-bausch.de, www.danzaballet.com, www.silive.com και το εξώφυλλο από το www.amazon.com.

Ένας ακόμα “πεφωτισμένος” καλλιτέχνης, που είχα την ευκαιρία να γνωρίσω, φιλοξενώντας τον στο studio του Kosmos 93.6, πριν από πέντε χρόνια, είναι ο μινιμαλιστής Αμερικανός συνθέτης Philip Glass – που συνοδεύει αυτό το post με ένα από τα κομμάτια του εξαιρετικού soundtrack για την ταινία “Οι Ώρες”, με τρεις εξαιρετικές πρωταγωνίστριες.