12.7.09

Αποχαιρετισμός στην Pina Bausch...

Είχα την ευτυχία να παρακολουθήσω αρκετές (όχι πάρα πολλές) παραστάσεις χορού στη ζωή μου και να δω κάποιους μεγάλους καλλιτέχνες - αν όχι στην ακμή τους, τουλάχιστον όσο είχαν ακόμα κάτι λίγο να πουν.

Είχα επίσης την ευτυχία να γνωρίσω γενικώς μερικούς σημαντικούς καλλιτέχνες – παγκοσμίως σημαντικούς. Όπως ο Ιάνης Ξενάκης πριν από 20 και πλέον χρόνια, όταν έψαχνα πώς θα συνδύαζα τη μεγάλη μου αγάπη, τη μουσική, με τις σπουδές μου στα ηλεκτρονικά. Ή πριν από δύο χρόνια περίπου, όταν άξαφνα είδα μπροστά μου την ανυπέρβλητη Maya Plisetskaya, που βρέθηκε στο Μέγαρο Μουσικής συνοδεύοντας τον άντρα της Rodion Shchedrin (δείτε τους μαζί πώς είναι σήμερα για να καταλάβετε τι εννοώ), συνθέτη και πρόεδρο της κριτικής επτροπής των διεθνών Βραβείων Μητρόπουλου, τα οποία είχα την τιμή να παρουσιάζω. Η χάρη αυτής της γυναίκας, στα 85 (!) της μου έμοιασε σαν “θεϊκό άγγιγμα” - όταν έφευγε, χαιρέτησε και απομακρύνθηκε με μια τόσο αέρινη κίνηση, που δεν μπορούσα να το πιστέψω...


Όμως, ποτέ δεν είχα νοιώσει τόση συγκίνηση, όσο αυτή που μου χάρισε η πρόωρα χαμένη Pina Bausch, πέρσι το καλοκαίρι, τέτοιες μέρες, στην Επίδαυρο. Δεν την είδα ποτέ να χορεύει, αλλά παρακολούθησα ένα από τα παλαιότερα αριστουργήματα της, τον “Ορφέα και Ευρυδίκη”, που (ξανα)παρουσίασε με το Μπαλέτο της Όπερας του Παρισιού.


Στη ζωή της την είπαν “αμφιλεγόμενη”, εισέπραξε αρνητικές κριτικές και απόρριψη στην αρχή της καριέρας της, την αποκάλεσαν ακόμη και “πορνογράφο του πόνου”. Ίσως αυτά είναι το τίμημα για κάθε ρηξικέλευθο καλλιτέχνη, όταν ενοχλεί τη μέχρι τότε “κατεστημένη σκέψη” στο χώρο του. Άνθρωποι που την γνώρισαν λένε οτι ήταν μια βαθιά θλιμμένη γυναίκα, μια ύπαρξη που βασανιζόταν και υπέφερε - κι οτι αυτό το έβλεπες στο πρόσωπο της και στην τέχνη της. Εισέπραξε βεβαίως και διθυραμβικές κριτικές, χαρακτηρίστηκε ως μια από τις σημαντικότερες χορογράφους του 20ου αιώνα - και μετά θάνατον ο διεθνής τύπος εκφράστηκε με τα πιο κολακευτικά λόγια.

Εγώ ξέρω οτι ως καθόλου ειδικός, ρούφηξα σαν σφουγγάρι αυτό που εξέφραζε αυτή η σπάνια χορογράφος: Δεν ήταν ούτε η ορχήστρα, ούτε η μουσική του Gluck, ούτε τα ευφάνταστα ντεκόρ, ούτε η τέχνη του κάθε σολίστα χορευτή. Ήταν αυτή η μαγεία που ανέδυε – υπό τη διδασκαλία της και σ' ένα μυστηριακό χώρο – το corps de ballet, αυτές οι γυναικείες μορφές που σπάραζαν όπως οι ψυχές στον Άδη, αυτή η απίστευτη αισθητική του “θλιμμένου κορμιού”, όπως την είχαν βαφτίσει...

Η μεγάλη Γερμανίδα χορεύτρια και χορογράφος πέθανε στα 68 της, στις 30 Ιουνίου, στο Wupertal, όπου είχε για χρόνια τη βάση της. Μόλις πέντε μέρες πριν της είχαν διαγνώσει καρκίνο, ενώ ήταν ακόμα ακμαία και εμφανιζόταν διακριτικά και στη σκηνή. Αποφάσισε να “φύγει” και “κατέβασε τους διακόπτες”, αυτοκτόνησε, έγιναν όλα ραγδαία και δεν πρόλαβε καν να το συνειδητοποιήσει – δεν θα μάθουμε ίσως ποτέ...

Οι άνθρωποι όμως αυτοί – με την τόση (εσωτερική) λάμψη – αξίζουν, έστω και για ένα λεπτό, τη σκέψη μας. Γιατί πήραν ένα “θεϊκό” χάρισμα και το μετέτρεψαν με πολύ κόπο και ίσως στέρηση και πόνο, σε προσφορά τέχνης και ψυχής, σε μας τους υπόλοιπους. Ας υποκλιθούμε λοιπόν και μεις στην Pina Bausch, όπως υποκλίθηκε κι αυτή – τελευταία φορά στο ελληνικό κοινό – πέρσι στην Επίδαυρο...




"Επί του πιεστηρίου": Ανακάλυψα το (πικρό) σχόλιο του Γιώργου Σαρηγιάννη στα "Νέα" για το πόσο γνωρίζει η ελληνική τηλεόραση τι είναι η Pina Bausch - και το (παραλλήλως) κολακευτικό για μένα. Τον ευχαριστώ πολύ.

"Επί του πιεστηρίου" 2: Το κομμάτι του Ηλία Κανέλλη στον "Ταχυδρόμο" μου θύμισε οτι έχει εμφανιστεί στο "E La Nave Va" ("Και το πλοίο φεύγει") του Fellini - μια ταινία εμπνευσμένη από τη Maria Callas, που πρέπει να ξαναδώ. Στο ίδιο link, πατώντας το όνομα της Pina Bausch θα βρείτε το σύνολο ταινιών στις οποίες εμφανίστηκε.

Οι φωτό είναι από τα www.pina-bausch.de, www.danzaballet.com, www.silive.com και το εξώφυλλο από το www.amazon.com.

Ένας ακόμα “πεφωτισμένος” καλλιτέχνης, που είχα την ευκαιρία να γνωρίσω, φιλοξενώντας τον στο studio του Kosmos 93.6, πριν από πέντε χρόνια, είναι ο μινιμαλιστής Αμερικανός συνθέτης Philip Glass – που συνοδεύει αυτό το post με ένα από τα κομμάτια του εξαιρετικού soundtrack για την ταινία “Οι Ώρες”, με τρεις εξαιρετικές πρωταγωνίστριες.

buzz it!

19 σχόλια:

yb είπε...

είναι μάλλον η μοναδική φορά που συγκινήθηκα... σε δελτίο ειδήσεων, όταν με χαμηλωμένα το βλέμμα και τη φωνή έλεγες τα λίγα συμπληρωματικά αλλά πραγματικά, προσωπικά λόγια ψυχής για τον ξαφνικό χαμό της...

ολα θα πανε καλα... είπε...

με άγγιξε κι εμένα το αφιέρωμα και μου άρεσε ιδιαίτερα η συνοδεία του συγκεκριμένου κομματιού - απόλυτα ταιριαστή νομίζω.Σα να τη βλέπω να χορεύει αέρινα και να μας αποχαιρετά.
Καλημέρα,Προκόπη.

Prokopis Doukas είπε...

@yb: Είπα οτι είναι ένα από τα ωραιότερα θεάματα που έχω δει στη ζωή μου - και ισχύει. Νομίζω οτι ένα δελτίο ειδήσεων μπορεί να "χωρέσει" και μια τέτοια στιγμή, αν είναι γνήσια και όχι "προκατασκευασμένη"...

@ολα θα πανε καλα...: Καλημέρα, ευχαριστώ! Ωραία εικόνα περιγράφετε...

yb είπε...

μην παρεξηγηθώ, το σχολιό μου ήταν θετικό...
ως μια αληθινή στιγμή εκτός προγράμματος την εξέλαβα κι εγώ και μάλιστα χάρηκα που βρέθηκε η ευκαιρία να το πω...

Prokopis Doukas είπε...

@ yb: Μα κι εγώ ως τέτοιο το εξέλαβα.. Ευχαριστώ! :-)

Sue G. είπε...

Βλέποντάς την αναρωτήθηκα πόση ενέργεια, δημιουργικότητα και προπάντων δύναμη κρυβόταν μέσα σ' αυτό το κάτισχνο, αέρινο κορμί. Γιατί η στάση της απέναντι στην παρακμή του σώματος και στον επερχόμενο θάνατο χρειάστηκε πολύ πολύ δύναμη. Η θλίψη δεν νομίζω ότι της ταιριάζει, μόνο σεβασμός.

Prokopis Doukas είπε...

@Sue: Συμφωνώ απολύτως για το σεβασμό - σωστά το λέτε. Αυτό φυσικά προϋποθέτει να γνωρίζουμε οτι δεν πρόκειται για πινακοθήκη ή ακόμα χειρότερα σοκολάτα (δείτε "επί του πισετηρίου")...

Margo είπε...

Θυμάμαι μια συνέντευξή της σε κυριακάτικη εφημερίδα.. "ο ινδικός χορός της Πίνα Μπάους" ακόμα και η παγωμένη εικόνα του κορμιού της ανέδυε αυτή τη μαγεία. Την φύλαξα και κάθε φορά που την κοιτώ νιώθω το ίδιο εντυπωσιασμένη και συνάμα άτυχη που δεν την είδα ποτέ ζωντανά..

ippoliti_ippoliti είπε...

εξαιρετικό αφιέρωμα
Καλό βράδυ

Prokopis Doukas είπε...

@Margo: Καλώστην, μετά από καιρό.. :-)
Αν θέλετε, ρίξτε μια ματιά στη νεκρολογία του Independent - είναι στο λινκ της λέξης "πορνογραφία του πόνου". Έχει μια φωτογραφία που δείχνει ακριβώς την ίδια σε μια "παγωμένη πόζα" του θλιμμένου κορμιού, που σαν να ικετεύει...

@ippoliti_ippoliti: Ευχαριστώ, δεν έγραψα παρά μόνο δυό λέξεις...

dcosm είπε...

Θυμάμαι, ήταν αρχές της δεκαετίας του '90 θαρρώ, την Pina, μετά την παράσταση Nelken (Γαρύφαλλα) στο Ηρώδειο, σε ένα σπίτι κοινής φίλης στην Άνδρο, να μιλάει ελάχιστα, να μοιράζεται την καθημερινότητά μας με μια θερμή διακριτικότητα.Τη φωνή της στα όρια του ψίθυρου, αλλά και ταυτόχρονα ένα μόνιμο μουρμούρισμα που λες και συντονιζόταν αρμονικά με το θρόισμα των φύλλων και το τραγούδι των τζιτζικιών. Μια εσωτερική μουσική που νότισε ανεξίτηλα τις μέρες που είχα την τύχη να μοιραστώ μαζί της.

Ανώνυμος είπε...

Υπέροχο ποστ, στο σύνολό του. Ευχαριστώ ιδιαίτερα για όλα τα link, καθώς δίνουν ευκαιρίες για τις μαγικές εικόνες που έστηνε. Νιώθω στερημένος που δεν κατάφερα να είμαι στην περσινή παράσταση στην Επίδαυρο, παρότι το κυνήγησα αρκετά.

Την καλημέρα μου.

kukuzelis είπε...

Και ένα και δύο.

Prokopis Doukas είπε...

@dcosm: Ζηλευτή η εμπειρία σας... :-)
Στο link του Guardian ("εξέφρασε") έχει μια φωτό από την παράσταση αυτή - όχι στο Ηρώδειο, αλλά κάπου αλλού...

@mpampakis: Εγώ ευχαριστώ για την επίσκεψη και τα καλά λόγια...

Prokopis Doukas είπε...

@kukuzelis: Ευχαριστώ για τη συνεισφορά...

Γιώργος είπε...

Καλησπέρα από Τήνο
Καθώς μιλούσαμε με φίλους γερμανούς, ελβετούς -γείτονες και φίλοι, κάτοικοι μόνομοι τα καλοκαίρια κι αυτοί στο νησί- για το φαινόμενο Pina Bausch, προσπάθησα να τους μεταφέρω τα του post. Πολλά συγχαρητήρια κι από αυτούς και πολλές ευχές για συνεχείς παρεμβάσεις στην κατεύθυνση αυτή.

Αν και η ενθουσιώδης σχέση αυτών των ανθρώπων με την Ελλάδα είναι μερικές φορές ειδυλλιακή και υπερβολικά ρομαντική, κάποτε πολύ εύστοχα καυτηριάζουν τα κακώς κείμενα, κυρίως αυτά που αφορούν τον πολιτισμό και το περιβάλλον.

Μου έκανε εντύπωση ο τρόπος που προσέγγισαν την Pina Bausch χωρίς ίχνος μελοδραματισμού και με περισσή αξιοπρέπεια. Σημειωτέον ότι πρόκειται για πολύ οικείο σ αυτύς πρόσωπο.

Prokopis Doukas είπε...

@Γιώργος: Τους ευχαριστώ πολύ - νομίζω υπάρχει και τρόπος να κάνει μια (στοιχειώδη και άκομψη) μετάφραση ο blogger.
Δεν με εντυπωσιάζει αυτό που λέτε για την αξιοπρέπεια - αυτό θα περίμενα κι εγώ από καλλιεργημένους ανθρώπους που ήταν κοντά της...

maximus είπε...

Παρακολουθούσα τα αποσπάσματα των παραστάσεων στα link σας και σκεφτόμουν ότι κάπως έτσι θα μπορούσαμε να κατακτήσουμε, αν όχι τη μακροζωία, τουλάχιστον την καθημερινότητά μας, ζώντας τη με τέτοια ένταση.

Sue G. είπε...

Μόλις ανακάλυψα αυτό - η αισθαντικότητα και η εκφραστικότητα στα δυο της χέρια... http://vintzidis.blogspot.com/2009/07/pina-bausch.html

ShareThis