Ειδήσεις bien cuites*

του Γιώργου Πολυμενέα, φωτογραφίες: Γιάννης Γωνιωτάκης
(στο SMS της εφημερίδας Sportday)

Ο Προκόπης Δούκας, αν δεν ήταν δημοσιογράφος, ντι τζέι, μπλόγκερ, μουσικός παραγωγός, θα μπορούσε να ήταν ένας πρώτης τάξεως σεφ, μια και ξέρει να φτιάχνει το πιο γευστικό δελτίο ειδήσεων της ελληνικής τηλεόρασης. Μαγειρεύει με αγνά υλικά και κάθε βράδυ στις 11 σερβίρει την πιο καλοψημένη ειδησεογραφία της ημέρας, στεγνή και απαλλαγμένη από τα περιττά λίπη.



Το δελτίο των 11 της ΕΤ1 είναι το πιο ψύχραιμο και νηφάλιο δελτίο ειδήσεων της ελληνικής τηλεόρασης. Αυτό ήταν επιλογή δική σας και της συντακτικής ομάδας ή απόφαση της διοίκησης της ΕΡΤ;

Κατ’ αρχήν, αυτό είναι γενικά το στυλ της ΕΡΤ, το οποίο ευτυχώς έχει παραμείνει σταθερό όσες διοικήσεις και αν έχουν αλλάξει. Από το 1998 που εργάζομαι εκεί ήταν πάγια αντίληψη τα δελτία πρέπει να είναι πολυθεματικά. Το δελτίο 11 έχει προκύψει έτσι όπως το περιγράφεις για πολλούς λόγους. Πρώτον, είναι το δεύτερο κεντρικό δελτίο της ημέρας, είναι η μεταποίηση του δελτίου των 9. Έπειτα, είναι «στεγνό», δηλαδή περιλαμβάνει τη βασική ειδησεογραφία της ημέρας και όσο το δυνατόν περισσότερες διεθνείς ειδήσεις. Η δομή αυτή είναι προϊόν απόφασης της ομάδας, αλλά εναρμονίζεται και με το γενικότερο πλαίσιο εντός του οποίου κινούμαστε.

Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες ενός δελτίου που ξεκινά στις 11 το βράδυ;

Το δελτίο αυτό απευθύνεται σε ένα πάρα πολύ απαιτητικούς τηλεθεατές. Είναι το πιο μορφωμένο κοινό, συνήθως επαγγελματίες ή άνθρωποι με πολλές υποχρεώσεις που εκείνη την ώρα καταλαγιάζουν και δεν έχουν προλάβει να δουν ειδήσεις πιο πριν και θέλουν απλά να μάθουν 5-10 ειδήσεις για το τι συμβαίνει στον κόσμο και μετά να πάνε για ύπνο γιατί και η επόμενη μέρα είναι δύσκολη. Εφόσον μπαίνεις στην κρεβατοκάμαρα του άλλου στις 11 το βράδυ πρέπει να είσαι πολύ ντελικάτος και ήρεμος. Να τον ενημερώνεις και όχι να τον τσιτώνεις. Πολλοί μού λένε «είσαι το υπνωτικό μας». Δεν με πειράζει καθόλου, γιατί η πρόθεση μου δεν είναι να γουρλώσω τα μάτια και να τρομάξω τον κόσμο. Πρόθεση μου είναι να μάθει τι συνέβη την ημέρα που πέρασε. Οφείλουμε όλοι να είμαστε ενημερωμένοι πολίτες, αυτή είναι και η δική μου επιδίωξη.

Δεν υπάρχει, όμως, ένα θέμα στη ΕΡΤ με τον τρόπο που καλύπτεται η εγχώρια πολιτική ειδησεογραφία;

Το πρόβλημά μας στη δημόσια τηλεόραση είναι ότι είμαστε επίσημοι, δηλαδή το δελτίο είναι η επίσημη φωνή της Αθήνας, σαν να μιλάει το επίσημο Κράτος. Αυτό, ναι, είναι ένα θέμα. Ταυτόχρονα, όμως, μας δημιουργεί την υποχρέωση να είμαστε συγκρατημένοι στα πάντα. Δεν ξεφεύγουμε, δεν κιτρινίζουμε, δεν ρέπουμε προς την τρομολαγνεία.

Θα είχατε θέση σε ένα τυπικό ελληνικό δελτίο ειδήσεων: μονοθεματικό και με «παράθυρα»;

Αν είχα την ευτυχία και τη χαρά να έχω σχολιαστές τον Παύλο Τσίμα, τη Μαρία Χούκλη, το Σταύρο Θεοδωράκη ή τον Αλέξη Παπαχέλα, τότε, ναι, θα ήθελα «παράθυρα» και θα ήθελα να γίνεται και συζήτηση. Το δελτίο, όμως, να παρέμενε δελτίο, να μην ήταν μονοθεματικό. Ως ένα βαθμό ο σχολιασμός και η άποψη είναι πολύ χρήσιμα, αλλά εξαρτάται από την ισορροπία, το κίνητρο και την ποιότητα του ανθρώπου που το κάνει.

Τελικά γιατί στη δημοσιογραφική πιάτσα η νηφαλιότητα δεν «πουλάει» σε μία αμιγώς δημοσιογραφική διαδικασία, όπως η παρουσίαση της καθημερινής ειδησεογραφίας;

Είναι σύνθετο ζήτημα. Επαναλαμβάνω ότι το σχόλιο και η συζήτηση είναι χρήσιμα, αρκεί να υπάρχει μέτρο. Δυστυχώς, ο τηλεθεατής έχει εθιστεί στον καυγά, στην αλληλοεπικάλυψη και, με έναν εντελώς μαζοχιστικό τρόπο, αφού σιχτιρίζει πολλές φορές, κάθεται και το βλέπει. Στην Ελλάδα έχουμε μπερδέψει την ανταλλαγή επιχειρημάτων με τη σύγκρουση. Καλή είναι και η σύγκρουση, αρκεί να μην γίνεται εντυπωσιοθηρία. Κοίτα, όλα αυτά πρέπει να τα δούμε σε συνάρτηση με το ερώτημα «σε ποιον απευθύνεται η τηλεόραση». Η τηλεόραση, λοιπόν, απευθύνεται σήμερα σε όλο και μεγαλύτερο ηλικιακά πληθυσμό που δεν έχει δυνατότητα να βγει, να διασκεδάσει και να ενημερωθεί με άλλους τρόπους. Αυτό είναι ένας λάθος της τηλεόρασης διότι περιορίζεται και πηγαίνει στράφι. Είναι ένα μέσο που για να «βγάλει» μία καλή δουλεία θέλει πολύ κόπο, χρόνο και χρήμα. Όταν, όμως, τη βγάζει είναι αριστουργηματική. Τηλεόραση τσάτρα-πάτρα, καλύτερα να μην υπάρχει.

Συνεπώς σήμερα καλύτερα να μην υπάρχει…

Το θέμα είναι ότι οι νέοι άνθρωποι, ειδικά οι πιο μορφωμένοι, την έχουν απορρίψει. Έχουν δίκιο, αλλά κάνουν και αυτοί με τη σειρά τους λάθος. Είναι σαν να απέχεις από την πολιτική λόγω αηδίας. Με τον τρόπο αυτό αφήνεις και επιβάλλεται στη δημόσια συζήτηση ένα στυλ και ένα είδος προσώπων που υποβαθμίζουν τη δημόσια και την πολιτική μας ζωή. Για παράδειγμα, ο μισός Δεκέμβρης, για μένα, είναι η προκλητική ατιμωρησία της κουτοπονηριάς σε περιστατικά, όπως η ζαρντινιέρα, τα «πράσινα παπούτσια». Ο άλλος μισός Δεκέμβρης είναι αυτός ο εσμός μεγαλοδημοσιογράφων, μεγαλοδικηγοόρων, μεγαλοτίποτα που κατακλύζει και καταδυναστεύει τη δημόσια ζωή μας μέσω μιας τηλεόρασης την οποία έχουν εγκαταλείψει οι πιο αξιόλογοι άνθρωποι, όπως και την πολιτική την έχουν εγκαταλείψει οι πιο αξιόλογοι άνθρωποι. Λάθος και πάλι λάθος. Γιατί έτσι η τύχη μας βρίσκεται στα χέρια ανθρώπων που, για να το πω κομψά, δεν μας ικανοποιούν. Φάτη τώρα με τον Λαϊκόπουλο και τον Δημαγωγόπουλο! Ο διαχωρισμός για μένα είναι εμφανέστατος μεταξύ του σοβαρού γελοίου πολιτικού, μεταξύ του σοβαρού και γελοίου δημοσιογράφου.

Ωστόσο, η τηλεόραση δε φαίνεται να συμβάλει στην αναβάθμιση του δημόσιου διαλόγου. Αντίθετα, δε θίγει την ουσία των πραγμάτων και θέτει ψευδοδιλήμματα…

Είναι η ποιότητα του Έλληνα δημοσιογράφου ή η ποιότητα αυτού του εσμού που διαμορφώνει μία λάθος ατζέντα. Όταν γίνεται στα σοβαρά συζήτηση στην τηλεόραση «τι να κάνει η Αστυνομία; Να τους κοιτάει ή να τους δέρνει;», θα έπρεπε να ρίχνονται γιαούρτια. Τότε, ναι, υποβαθμίζεται ο δημόσιος διάλογος. Αλλά δεν φταίει η τηλεόραση, φταίνε αυτοί που θέτουν τέτοια φαιδρά διλήμματα, τα οποία εμφανίζονται συχνά, γιατί είναι χαμηλό το επίπεδο της δημόσιας ζωής και σε αυτό έχει συμβάλλει και η τηλεόραση. Εδώ υπάρχουν ΜΜΕ για να πλουτίζουν οι εκδότες, όχι για να επηρεάζουν την κοινή γνώμη, το οποίο από μόνο του είναι μεγάλο ζήτημα με σημαντικότατες προεκτάσεις. Εδώ εκδότης βρίσκεται στη φυλακή καταδικασμένος για εκβιασμό και πόσοι άλλοι σαν αυτόν βρίσκονται έξω. Βλέπεις, λοιπόν, ότι η σχέση είναι αμφίδρομη, καθώς οι δημοσιογράφοι, οι πολιτικοί, οι επιχειρηματίες που έχουν διαμορφωθεί από αυτή την τηλεόραση στη συνέχεια αναλαμβάνουν τη διαμόρφωσή της.

Τα μπλογκ μπορούν να ανανεώσουν το τοπίο;

Μπορούν, αλλά ακόμα δεν έχουν τόσο μεγάλη επιρροή, διότι στην Ελλάδα είμαστε και ιντερνετικά αναλφάβητοι. Πολλοί μπλόγκερ διαθέτουν ιδιαίτερη παιδεία και με «φανατισμό» επιδιώκουν την εγκυρότητα και την αξιοπιστία πολύ περισσότερο από τους αξιόπιστους δημοσιογράφους. Θέλουν να είναι ενημερωμένοι και να έχουν τις πηγές τους, σε βαθμό γεροντοκόρης καμιά φορά. Βέβαια, η μπλογκόσφαιρα είναι καθρέφτης της κοινωνίας. Βρίσκεις τα πάντα. Για παράδειγμα, ενώ είναι επιθυμητή η ανωνυμία, πολλοί την εκμεταλλεύονται ασύδοτα, όπως διάφοροι παραδημοσιογράφοι οι οποίοι ανοίγουν ένα μπλογκ για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους ή για να βγάλουν τα συμπλέγματά τους, κρύβονται πίσω από θετικό πρόσημο που έχει η έννοια του «μπλόγκερ» και προβάλλονται αυτόκλητα ως η νέα θετική δύναμη της κοινωνίας. Ο μπλόγκερ είναι μπλόγκερ, δεν είναι ούτε δημοσιογράφος ούτε αρθρογράφος.

Είναι καθόλου αντιφατικό το γεγονός ότι γίνεται πολύ «πιο δημοσιογραφική» δουλειά σε μη ειδησεογραφικά μπλόγκ;

Κοίτα, η δημοσιογραφία στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλού επιπέδου. Χωρίς παιδεία, χωρίς καμία προδιαγραφή, ατεκμηρίωτα, αδιασταύρωτα, δίχως μετριοπάθεια και ψυχραιμία. Σύμφυτη αυτού του χαμηλού επιπέδου είναι και η υπέρμετρη επιθετικότητα που παρατηρείται στο δημόσιο διάλογο. Όλοι θέλουν να «την πουν», όχι να συζητήσουν. Ωραία, ε και; Το μόνο που καταφέρνουν είναι να διαλύουν το διάλογο. Αντίθετα οι μπλόγκερ, όχι όλοι αλλά αρκετοί, έχουν μία μανία, όπως είπα και πριν, με την εγκυρότητα και την αξιοπιστία.

Εσείς πώς αποφασίσατε να εμπλακείτε έστω και τώρα;

Για να καλύψω ανάγκες προσωπικής έκφρασης. Μπήκα σε αυτή τη διαδικασία τελευταίος και καταϊδρωμένος, αλλά είναι κάτι που μου αρέσει πολύ. Πιο πριν είχα επαφή με την μπλογκόσφαιρα ως αναγνώστης και μάλιστα ήταν η δουλειά ορισμένων μπλόγκερ, τους οποίους εκτιμούσα απεριόριστα, όπως, για παράδειγμα, τον old-boy, εκείνη που με παρακίνησε να ανοίξω το δικό μου μπλογκ.

Όταν οι δημοσκοπήσεις αποτελούν τη μαζική φαντασίωση, μήπως η πολιτική έχει πάει περίπατο;

Όχι, η πολιτική δεν έχει πάει περίπατο. Είναι εξαιρετικά χρήσιμες οι δημοσκοπήσεις. Αν, τώρα, η εκτελεστική εξουσία παίρνει αποφάσεις με βάση τις δημοσκοπήσεις, αυτό είναι πρόβλημα της πολιτικής ζωής, δεν φταίνε οι δημοσκοπήσεις. Δυστυχώς, σήμερα η πολιτική έχει εξελιχθεί σε μία επιχείρηση δημοσίων σχέσεων και έχει χαθεί ο πρωταρχικός σκοπός της, δηλαδή η επίλυση των προβλημάτων. Παράδειγμα: εγώ ζω στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, το οποίο έχει μετατραπεί σε γκέτο και όλοι έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά. Δεν εφαρμόζεται μία πολιτική που να μπορεί να φέρει αποτέλεσμα.

Δεν εφαρμόζεται ή δεν θέλουν να εφαρμοστεί;

Προφανώς δε θέλουν. Το πρόβλημα του κέντρου δεν έχει να κάνει μόνο με τους χρήστες ναρκωτικών ή τους λαθρομετανάστες. Αυτά δεν είναι τίποτα μπροστά στο μεγάλο σκάνδαλο της εκχώρησης του ιστορικού κέντρου σε κυκλώματα που θησαυρίζουν. Ο τζίρος καθημερινά είναι τεράστιος από τα ναρκωτικά, το παρεμπόριο, την πορνεία και κανείς δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Προφανώς αυτοί που πλουτίζουν «λαδώνουν». Αλλά καμία αντίσταση στη διαφθορά; Και έχεις ένα δήμαρχο που λέει «τι θέλετε, να τους βάλω σε κλούβες». Αυτός είναι ο δημόσιος διάλογος. Αυτή είναι η ελληνική κουτοπονηριά, προκειμένου να μην λάβεις τις δύσκολες αποφάσεις.

Δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός, ντι-τζέι και εσχάτως μπλόγκερ. Αιώνιος έφηβος που διαρκώς ψάχνεται ή μία συνειδητή ροπή προς την παρέμβαση, στοιχείο που χαρακτηρίζει τις παραπάνω δραστηριότητες;

Ναι, μπορεί να είμαι ένας αιώνιος έφηβος. Πάντως, η παρέμβαση και με το λόγο και με την αισθητική με συγκινεί. Προσπαθώ να τα συνδυάζω, όταν είναι δυνατόν. Στο δελτίο δεν γίνεται, αλλά στο μπλόγκ και στο ραδιόφωνο (όταν έκανα) γίνεται.

* bien cuites (γαλ.): καλοψημένες



Ελπίζω να μου συγχωρέστε το αυτοαναφορικό - αλλά μερικές φορές λες καλύτερα κάποια πράγματα σε μια συνέντευξη. Άλλα πράγματα πάλι δεν μπορείς να τα πεις καθόλου. Ελπίζω να καταλαβαίνετε ποιά. Ευχαριστώ τον Γιώργο Πολυμενέα, για την πρωτοβουλία, μια πολύ καλή κουβέντα - και κυρίως την όσο πιο δυνατόν μεστή και πιστή απόδοση της (τα σχόλια με bold είναι φυσικά δικά του). Επίσης το περιοδικό και τον διευθυντή του Κώστα Βαϊμάκη, που με τίμησε με το εξώφυλλο του - χωρίς να μου το έχουν καν πει.

Αυτάρεσκα, θα συνοδεύσω αυτό το post με ένα από τα αγαπημένα μου (καλοκαιρινά) συγκροτήματα, τους σουηδούς Koop, από το τελευταίο τους άλμπουμ (το προηγούμενο "Waltz for Koop" ήταν μια αποκάλυψη).