Ελευθερία ή θάνατος...

Το φώναξε ένας “συνήθης ύποπτος” φαν της Ελευθερίας Αρβανιτάκη, αφού η πρεμιέρα της στο Παλλάς είχε τελειώσει, προκαλώντας το χαμόγελο στα χείλη των περισσότερων. Το κοινό, κοσμικές προσκλήσεις, δημοσιογράφοι και σκληροπυρηνικοί θαυμαστές (που την αγαπούν με τρέλλα) έφυγαν ευχαριστημένοι.


Με την Ελευθερία αισθάνομαι οτι μεγαλώσαμε μαζί. Έχω ακόμα τη νεφελώδη ανάμνηση. Ήμουν μαθητής ή μόλις είχα τελειώσει το σχολείο, εκεί γύρω στο ’80. Είχαμε πάει, παρέα, σε συναυλία στο Θέατρο Βράχων, όπου ο Διονύσης Σαββόπουλος παρουσιάζοντας κάποια στιγμή την Οπισθοδρομική Κομπανία (που τον συνόδευε;), λέει δείχνοντας ένα συνεσταλμένο κορίτσι: “Και τώρα θα τραγουδήσει η δακτυλογράφος Ελευθερία”...

Για ένα διάστημα “στέλεχος” της εταιρείας Lyra, ο Νιόνιος είχε αναλάβει να παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό νέους καλλιτέχνες, όπως ο Βαγγέλης Γερμανός και η Οπισθοδρομική Κομπανία. Τα δυτικά μου ακούσματα με έκαναν να προτιμώ πολύ πιο πολύ τον πρώτο, ειδικά με εκείνα τα παιχνίδια που έκανε στον πρώτο του δίσκο, με τον “Απόκληρο”, από τη μια πλευρά σε ρεμπέτικη έκδοση και από την άλλη σε blues (οι ομοιότητες των δύο ιδιωμάτων είναι πολύ μεγάλες, για όσους τα έχουν μελετήσει).

Στην πορεία όμως, άρχισα να προσέχω την εξέλιξη της Ελευθερίας, που αφού έκανε δύο δίσκους με τον Σπανουδάκη, ξεπετάχτηκε στις αρχές του ’90 (αχ αυτή η δεκαετία), με ένα δίσκο, το “Μένω Εκτός”, από τον οποίον ακόμα τραγουδάει 5-6 πολύ μεγάλες επιτυχίες. Την έχω δει στη Σφενδόνα να παρουσιάζει τα συγκλονιστικά της αρμένικα, των Night Ark και του Dinkjian, που την έβαλαν στον χάρτη της world music, κάνοντας την το πρώτο ελληνικό όνομα στο παγκόσμιο αυτό κοινό (είναι από τους λίγους που έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογές της Putumayo). Την έχω δει στο Λυκαβηττό, με αυτή τη σπάνια σκηνική στόφα που διαθέτει, να ξεσηκώνει (με ένα νεύμα της ιδιότυπης φωνής της) χιλιάδες πιτσιρικάδες, “με το ίδιο μακό”. Την έχω δει με τη Δήμητρα Γαλάνη, να στέκει ως ροκ ντίβα στη σκηνή - και να τραγουδάει σχεδόν τα πάντα...

Επίσης, την έχω δει να προσέχει πολύ τις συνεντεύξεις τις και την έκθεση στα μέσα. Επαγγελματίας, αλλά ταυτόχρονα και με μια σεμνότητα, που διακρίνει καλλιτέχνες της γενιάς της - και ομοίους της. Στο Παλάς, παρά την “ψυχρότητα” του χώρου, το κρυολόγημα της που την έκανε να “μπασάρει” (για το οποίο απολογήθηκε στο τέλος) και το αναπόφευκτο τρακ μιας παράστασης που “μονταριζόταν” για πρώτη φορά μπροστά σε κοινό, κατάφερε να βρεί αυτή την οικειότητα, με την οποία όλοι αισθανόμαστε καλύτερα. Κι αυτό την αντάμειψε.

Με εξαιρετικούς μουσικούς, σε έγχορδα, κρουστά και πνευστά, η Ελευθερία αποπειράθηκε διαφορετικές “αναγνώσεις” των επιτυχιών της, μαζί με μερικά πρόσφατα, που δεν ήταν τόσο γνωστά, τουλάχιστον σε μένα. Η funky/latin διασκευή του “Για των ματιών σου το χρώμα” ήταν εξαιρετική και αξίζουν συγχαρητήρια στον drummer που έδωσε ρεσιτάλ με τα “τρίκαλα” του (αν εννοείτε την αργκό του οργάνου) - μοναδική ένσταση το σόλο των πλήκτρων και ο ήχος του, αλλά και μια “χαώδης πολυφωνία”, σε κάποια σημεία, που ίσως ήθελε μια πιο συγκρατημένη ενορχήστρωση. Επίσης ενδιαφέρουσα ήταν η διακριτική παρουσία του μπουζουκιού και τα πολύ ωραία ηχοχρώματα απο το λαούτο, το ούτι και τις κιθάρες. Το “Stand By Me” (με συνακόλουθο ρεσιτάλ από σαξόφωνο και τρομπόνι), το “Yes I Do” της Μόνικας, το “Μη Φοβάσαι” του Ρασούλη (απίστευτα “εύκολο” και ταιριαστό για την Ελευθερία) και το “Τα Καράβια μου Καίω” του Νίκου Πορτοκάλογλου έγιναν δεκτά με θέρμη - ειδικά το τελευταίο, του οποίου οι επίκαιροι στίχοι τραγουδήθηκαν με νόημα. Ενδιαφέροντα πειράματα, ασυνήθιστα για τους περισσότερους στην ελληνική σκηνή, που δείχνουν και τις ανησυχίες των συντελεστών. Το ίδιο και η όλη αισθητική της παραγωγής.

Πάντοτε θαύμαζα την ικανότητα της Ελευθερίας να συνταιριάζει ένα ρεπερτόριο που θα μπορούσε να συγκινήσει βαθιά τη γιαγιά στο χωρίο, αλλά να μην απωθεί καθόλου κι εμένα τον “βουτηγμένο στον ωκεανό της παγκόσμιας μουσικής”, που δεν πολυπροτιμά τα τρημιτόνια της ανατολής - και την συνεπαγόμενη κλάψα. Κι αν έχω ευχαριστηθεί πάρα πολλές συναυλίες για την αρτιότητα της τεχνικής μεγάλων μουσικών, τούτη εδώ, παρά τις (εντός ελληνικής πραγματικότητας) ατέλειες, μου προκάλεσε τη συγκίνηση να παρακολουθώ σε “σινεμασκόπ”, την ολοκληρωμένη και σούπερ επιτυχημένη πορεία μιας “συνομίληκης-εφήβου”, που πασχίζει συνεχώς να βρίσκει νέους δρόμους.

“Στου δρόμου τα μισά” λοιπόν, μπορώ να πω οτι η κλάψα δεν υπάρχει στην περηφάνεια της ανατολίτικης φωνής της Ελευθερίας. Το “Παράπονο”, είτε του Dinkjan από τη Νικολακοπούλου, είτε του Παπαδημητρίου από τους στίχους του Ελύτη ηχεί σαν βάλσαμο - κι όχι σαν θλίψη (με το δεύτερο έκλεισε η συναυλία, “γιατί είναι ένα πολύ αισιόδοξο τραγούδι”, όπως είπε η ίδια). Το “Μακό” είναι πάντα η ροκ αυτοκαταστροφική πλευρά μας και ο ήχος του Teofilo Chantre, πιο χαρούμενος και οικείος από ποτέ.

Και παρά το οτι είδα και ανθρώπους σαχλούς (αναπόφευκτο σε κάθε πρεμιέρα), ανθρώπους που με έχουν "βασανίσει" επαγγελματικά ή ανθρώπους που η ανάμνηση τους φέρνει μελαγχολία, είδα και πολλούς ανθρώπους στέρεους. Που ξέρω οτι την ακολουθούν και τη στηρίζουν, όπως τους στηρίζει κι αυτή. Γιατί η Ελευθερία, μαζί με τον Πορτοκάλογλου, τη Γαλάνη (και μερικούς ακόμα) στέκονται κοινωνικά στη δραστήρια και σεμνή πλευρά του ποταμού, επιδιώκοντας να προσφέρουν, να βγάλουν καινούργια ταλέντα, να αφήσουν κάτι αξιόλογο πίσω τους - όχι μόνο για την τσέπη τους και την οικογένεια τους, αλλά για το κοινωνικό σύνολο. Κόντρα στην Ελλάδα της τριτοκοσμικής σκυλοπόπ, της κουτσομπολίστικης φυλάδας και της κίτρινης τηλεόρασης.

Ίσως λοιπόν γιατί όλοι λίγο-πολύ “γι αλλού, γι αλλού ξεκινήσαμε”, ίσως γιατί η Ελευθερία αγγίζει τις δικές μου προσωπικές χορδές, ίσως γιατί είμαι σε μια δύσκολη προσωπική φάση, η συναυλία ήταν για μένα λυτρωτική, όπως και η ανάμνηση μιας ζωής. Πιο ευάλωτη από ποτέ, η Ελευθερία με έκανε και πάλι να κλάψω...










Η φωτό είναι από το www.enet.gr και το εξώφυλλο από το www.arvanitaki.gr

Το post συνοδεύεται από το "Παράπονο", σε στίχους Οδυσσέα Ελύτη και μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου, από το άλμπουμ "Τραγούδια για τους μήνες".