Το "Biutiful" της Αθήνας

Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι με ρωτούν τον τελευταίο καιρό πώς είναι η κατάσταση στο ιστορικό τρίγωνο (Ερμού, Πειραιώς, Αθηνάς). Η απάντηση είναι το πρόβλημα έχει κάπως “μετατοπισθεί” χωροταξικά - και κατά την άποψη μου, ελαφρώς “κουκουλωθεί” κάτω από το χαλί.


Τα πράγματα λοιπόν στην Πλατεία Κουμουνδούρου, στην Πλατεία Θεάτρου, στου Ψυρρή είναι καλύτερα τον τελευταίο χρόνο, έχουν ωστόσο επιβαρυνθεί η Πειραιώς και οι περιοχές πέρα από αυτήν - κυρίως με το εμπόριο και τη χρήση ναρκωτικών, την παραβατικότητα και την χωρίς καμία φροντίδα γκετοποίηση των μεταναστών.

Στη ελαφρά βελτίωση, έχει συμβάλει η αλλαγή στη δημοτική αρχή και η πιο ευσυνείδητη τήρηση των υποχρεώσων της, όπως η καθαριότητα, ο φωτισμός, η δίωξη των κυκλωμάτων του παρεμπορίου, με ουσιαστική δουλειά εντοπισμού των πολυόροφων αποθηκών τους - και όχι μόνο το κυνηγητό των Αφρικανών με τα “σεντόνια” στην πλατη, στους δρόμους.

Επίσης, έχει λειτουργήσει, ως ένα βαθμό, η διαρκής παρουσία της αστυνομίας, κρατικής και δημοτικής, που περιπολεί και αποτρέπει τουλάχιστον - όσο την αποτρέπει - την αίσθηση “ξέφραγου αμπελιού”, όπου κανείς μπορεί να πέσει θύμα επίθεσης ανά πάσα στιγμή. Οι συμμορίες βορειαφρικανών από το Maghreb, δεν κάνουν πια αισθητή την παρουσία τους, με τις διαρκείς αρπαγές κοσμημάτων από λαιμούς - και άλλα μικροεγκλήματα.

Όμως είναι εμφανές οτι δουλειά υποδομής δεν έχει γίνει - και δεν αρκεί γι αυτό ένας διαγωνισμός ανάπλασης της Πλατείας Θεάτρου. Τα πεζοδρόμια εξακολουθούν και είναι “βαθιά” βρώμικα, πρόνοια και σχεδιασμός για τη γκετοποίηση δεν φαίνεται να υπάρχουν, ο πόλεμος κατά των κυκλωμάτων μοιάζει επιφανειακός - και τίποτα δεν φαινεται να υπάρχει ως δύναμη ανατροπής ενός κύματος υποβάθμισης, που άρχισε από μια διεφθαρμένη πολιτεία, συνεχίστηκε με την εξάπλωση των κυκλωμάτων με αφορμή την υπερσυσσώρευση μεταναστών - και ολοκληρώθηκε με την απόλυτη παραίτηση κατά τις θητείες Καραμανλή και Κακλαμάνη.

Οι εκκλήσεις των κατοίκων και των φορέων τους για τη δημιουργία ενός συντονιστικού, ευέλικτου και με συγκεκριμένη αποστολή και αρμοδιότητες οργάνου, τύπου “Αθήνα 2004”, που θα έκανε by-pass στη γραφειοκρατία των σχεδόν δέκα εμπλεκομένων υπουργείων, δεν εισακούστηκε. Αντί αυτού, ορίστηκε συντονιστής ο ένας από τους δύο Αντιπροέδρους της απερχόμενης κυβέρνησης, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ο οποίος έδωσε κατευθύνσεις στα αρμόδια υπουργεία - χωρίς να δούμε κανένα αποτελέσμα από την όποια υλοποίηση τους.

Η οικονομική κρίση ήρθε και ολοκλήρωσε την εικόνα της εγκατάλειψης και της εξαθλίωσης. Κι έτσι, εκτός από τις απαράδεκτες (και ανενόχλητες) μαζικές επιθέσεις ακροδεξιών σε μετανάστες, με αφορμή τη φονική επίθεση κατά πολίτη για μια κάμερα, όσοι κινούνται στο κέντρο αντικρίζουν το καταθλιπτικό θέαμα των κλειστών καταστημάτων, των δεκάδων ενοικιαστηρίων, ανά εμπορικό δρόμο, που κάποτε έσφυζε από ζωή - και την αίσθηση της επιχειρηματικής “μεγάλης φυγής” από την καρδιά της πόλης. Αν δεν υπήρχαν η Ακρόπολη και τα άλλα αρχαία μνημεία - και ο τουρισμός θα έκανε το ίδιο.

Σημαντικό στοιχείο εδώ, που κάποιες παρωχημένες αριστερές αντιλήψεις στη χώρα μας θέλουν συμφεροντολογικά να αγνοούν, είναι οτι τεράστια συμβολή σε αυτή την “εμπορική εγκατάλειψη” έχουν οι συγκεντρώσεις και τα επεισόδια. Με περισσότερες από μία κινητοποιήσεις την ημέρα, ο απολογισμός είναι τρομακτικός, αν σκεφτεί κανείς οτι οι καταστηματάρχες αναφέρουν πτώση του (ήδη πεσμένου) τζίρου στο 1/10, όταν υπάρχει (όχι επεισόδια), αλλά αναγγελία κινητοποίησης.

Το σκηνικό έρχεται να συμπληρώσει η κακόγουστη εικόνα των περισσότερων γκράφιτι, που θα ήταν ιδιαιτέρως συμπαθητικά αν κάλυπταν τις εγκατελελειμμένες βιομηχανικές επιφάνειες και τους γκρίζους τοίχους, αλλά συντείνουν σε μια καταθλιπτική εικόνα ενός “γκέτο μετα-πλανητικής καταστροφής”, όταν καλύπτουν οποιαδήποτε φρεσκοβαμμένη επιφάνεια νεοκλασικού ή αισθητικού, τέλος πάντων, κτηρίου.

Για να αντιληφθούμε πώς ακριβώς η ελληνική κοινωνία μεταχειρίζεται το πλούτο της και τα θετικά επιτεύγματα στο δημόσιο χώρο, είναι ενδιαφέρον να δούμε την περίπτωση του πεζοδρόμου της Αποστόλου Παύλου, που αποτελεί κόσμημα για τo ευρύτερο ιστορικό κέντρο και (περικλείοντας την Ακρόπολη), έναν από τους ωραιότερους πεζόδρομους στην Ευρώπη, ίσως και στον πλανήτη.

Η κατάκτηση λοιπόν αυτή της σύγχρονης πολεδόμησης, καταπατάται καθημερινά, από δεκάδες οχήματα, παρά το γεγονός, οτι από την ανάληψη της νέας ηγεσίας της δημοτικής αρχής δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην αστυνόμευση (θα βοηθούσε και μια καμπάνια, ίσως). Όμως: Υπάρχουν δεκάδες εξαιρέσεις από οχήματα κοινής ωφελείας, χρηματαποστολές, φορτηγά εφοδιασμού, σχολικά, κρατικά και δημοτικά οχήματα - άγνωστο αν είναι με άδεια ή “από τη σημαία”. Οι οδηγοί των δικύκλων (που έχουν ως γνωστόν, αυξημένη, στη χώρα μας, την αίσθηση οτι “όλα τους επιτρέπονται”), προσπαθούν με κάθε τρόπο να παραβιάσουν, παρά το γεγονός οτι υπάρχουν παράδρομοι. Υπάρχει λάθος σχεδιασμός, γιατί το πρώτο κομμάτι της Αποστόλου Παύλου, από το σταθμό του Ηλεκτρικού ως την Ηρακλειδών, είναι μικτής κυκλοφορίας - κι έτσι περνούν από το κάτω μπλόκο και μετά συνεχίζουν ανενόχλητοι. Οι δημοτικοί υπάλληλοι είναι συνήθως ιδιαίτερα “επιεκείς” ή βαριεστημένοι, κάνουν μόνο παρατήρηση - και μόνο παρουσία πεζών που διαμαρτύρονται, μοιάζουν να ενεργοποιούνται. Και βεβαίως, σε ημέρες γενικής απεργίας, όταν δεν υπάρχει δημοτική αστυνομία, ο πεζόδρομος γίνεται κανονικός δρόμος που κατακλύζεται παρανόμως από οχήματα.

Οι παρεμβάσεις λοιπόν, κατά τη ταπεινή μου άποψη πάντα, δεν μπορούν αν σχεδιάζονται - και μετά να αφήνονται στην τύχη των “άλλων αρχών”, που θα εφαρμόσουν αυτά που φανταστήκαμε. Και το παράδειγμα της Αποστόλου Παύλου, μια από τις λίγες νησίδες αισθητικής και περιβαλλοντικής ποιότητας ζωής για κατοίκους και επισκέπτες, πρέπει να μας προβληματίσει, για το πόσο “πολυπαραγοντικά” πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του κέντρου της Αθήνας, που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τα κέντρα άλλων ευρωπαϊκών πόλεων όπως η Βαρκελώνη. Το Biutiful της Αθήνας έχει κι αυτό ένα παρόμοιο σκηνικό εκμετάλλευσης Κινέζων μεταναστών, κυνηγητό του παρεμοπορίου, εξαθλίωσης σε υποβαθμισμένες γειτονιές. Αλλά έχει επιπλέον και τη στοιχειώδη αδυναμία να σχεδιάσουμε και κυρίως να τηρήσουμε στοιχειώδεις κανόνες συμβίωσης, ακόμα και εκεί, όπως στην Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων, όπου έχουμε πετύχει το καλύτερο.










Το κείμενο αυτό γράφτηκε ως εισήγηση για στρογγυλό τραπέζι στη σημερινή δεύτερη συνάντηση εργασίας "Τα ευρήματα του Espon στην υπηρεσία ενός νέου υποδείγματος περιφερειακής ανάπτυξης", Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα ΙΙ

Η φωτό είναι από το www.showroomworkstation .org.uk και το εξώφυλλο από το www.ubiquityrecords.tumblr.com

Το post συνοδεύεται από το "Esclavo Y Amo" των Echocentrics, με τη φωνή της Natalia Clavier από την Αργεντινή.