Η έκλειψη της "λογικής"...

Ήμουν πρωτοετής φοιτητής στο Φυσικό (για μια μόνο χρονιά - τον Ιούνιο ξαναέδωσα Πανελλήνιες), όταν απέκτησα την πρώτη εμπειρία μεγάλου σεισμού. Παρόλο που τότε έμενα ακόμα στο πατρικό μου, στον έκτο όροφο, τα 6,7 ρίχτερ δεν μου προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση. Κουνηθήκαμε πολύ, αλλά δεν φοβήθηκα - ίσως λόγω των 18 μου χρόνων, ίσως λόγω της διαισθητικής βεβαιότητας οτι το βραχώδες έδαφος του Λυκαβηττού είναι ότι καλύτερο, για τέτοια περίπτωση.

Εκεί που φοβήθηκα πραγματικά, ήταν στο San Francisco το 1989 (περίπου ένα μήνα αργότερα θα έβλεπα απευθείας, την πτώση του τείχους του Βερολίνου), στο μεγάλο σεισμό των 7 ρίχτερ ή 7.1, όπως έλεγαν τότε. Ήταν το μεγαλύτερο πλήγμα που είχε δεχτεί αυτή η τόσο όμορφη πόλη, χτισμένη πάνω στο περίφημο ρήγμα του Αγ. Ανδρέα, από τον καταστροφικό σεισμό του 1906, που την είχε σχεδόν ολοκληρωτικά κάψει και ισοπεδώσει.


Το θυμάμαι σαν τώρα, ήταν 5 το απόγευμα και βρισκόμουν μαζί με το φίλο μου τον Γιώργο, που έκανε διδακτορικό στο Μουσικό Τμήμα, στο campus του πανεπιστημίου του Stanford, έναν πανέμορφο χώρο τεράστιας έκτασης. Παρά το γεγονός οτι βρισκόμασταν στο έδαφος, κουνηθήκαμε τόσο πολύ, που ο Γιώργος έπεσε - στη χαζή προσπάθεια και των δύο να τρέξουμε, προς τα πού άραγε; Αν θυμάμαι καλά ενστικτωδώς προσπαθήσαμε να μην είμαστε ούτε κάτω από δέντρα, μήπως μας πέσει κανένα στο κεφάλι...

Δέντρα βεβαίως δεν πέφτουν σε τέτοια περίπτωση, αλλά έπεσαν δύο αυτοκινητόδρομοι του Bay Area (ναι, υπάρχουν κι εκεί κακοτεχνίες, αλλά είναι η εξαίρεση) - ο ένας στην αρχή της γέφυρας που ενώνει το Oakland με το San Francisco και ο άλλος (που ήταν διπλός) έγινε “σάντουιτς”, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δεκάδες οδηγοί. Σε μια περιοχή, στο λιμάνι της πόλης, στη Marina District, όπου τα (ξύλινα ως επί το πλείστον) σπίτια είχαν χτιστεί πάνω σε προσχώσεις, τα στάσιμα κύματα προκάλεσαν μεγάλες ζημιές και πυρκαγιά στο δίκτυο του αερίου. Αυτές, μαζί με τις ζημιές στα χωριά κοντά στο επίκεντρο, ήταν - χοντρικά - οι καταστροφές που προκάλεσε ο σεισμός.

Τότε, ήμουν ακόμη φιλοξενούμενος στο Mountainview και θυμάμαι οτι είχα ραντεβού εκείνη την ημέρα, για να νοικιάσω σπίτι στην πόλη, όπου ήθελα πάση θυσία να μείνω (και όχι κοντά στο πανεπιστήμιο). Ευτυχώς, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, δεν είχα ξεκινήσει να πάω - το πιθανότερο είναι οτι δεν θα πάθαινα τίποτα, αλλά θα είχα υποστεί μεγάλη ταλαιπωρία, με το μποτιλιάρισμα στους δρόμους.

Ήμουν ασφαλής λοιπόν, αλλά αυτό δεν το ήξεραν οι δικοί μου στην Ελλάδα. Τότε ανακάλυψα και την παραμορφωτική δύναμη του τηλεοπτικού φακού - που φυσικά δείχνει μόνο τα σημεία της καταστροφής και όχι το 98% της περιοχής, που βρίσκεται σε φυσιολογική κατάσταση. Αποτέλεσμα, η μητέρα μου να ανοίξει στις τρεις η ώρα τη νύχτα την τηλεόραση και να αποκομίσει μέσω CNN, την εικόνα της ολοκληρωτικής καταστροφής. Και τα τηλέφωνα δεν λειτουργούσαν...

Ευτυχώς, οι Αμερικανοί (ειδικά στη σεισμογόνο Καλιφόρνια) είναι εξαιρετικά οργανωμένοι - και κυρίως κοινωνικά αλληλέγγυοι στις κοινότητες τους. Μέσα σε 8 ώρες, φωτιές είχαν σβήσει, εγκλωβισμένοι είχαν διασωθεί, τηλεφωνικές γραμμές είχαν αποκατασταθεί - και η μερική επάνοδος των φυσιολογικών ρυθμών ζωής ήταν γεγονός.


Βεβαίως, δεν είχαν να αντιμετωπίσουν έναν όλεθρο, όπως αυτός που βιώνει η τριτοκοσμική και δεισιδαίμων Αϊτή σήμερα. Όπως φαίνεται, η κατάσταση είναι τραγική από πάσης πλευράς - αντισεισμικής θωράκισης, κρατικής οργάνωσης και κοινωνικών μηχανισμών, που θα αποτρέψουν τον πανικό (από φήμες π.χ. για τσουνάμι) και τις αγριότητες της λεηλασίας και της εξέγερσης. Ας ελπίσουμε το καλύτερο γι αυτούς τους ανθρώπους, που ζουν στην εξαθλίωση - στο φτωχότερο κράτος του δυτικού ημισφαιρίου - και πληρώνουν μεταξύ άλλων την έλλειψη κάθε στοιχειώδους κανόνα στατικής και δόμησης των κτηρίων. Το πιο εντυπωσιακό είναι αυτό που μετέδωσε χθες ο μόνος Έλληνας δημοσιογράφος που έφτασε στην Αϊτή, ο ανταποκριτής στη Νέα Υόρκη Μιχάλης Γριπιώτης: Υπάρχουν άνθρωποι που χαμογελούν ακόμα...

Αυτός ο σεισμός, μου θύμισε πάλι τη δική μας εμπειρία, με το σεισμό της Πάρνηθας το 1999 - όταν οι ΕΜΑΚ έψαχναν κάτω από τα χαλάσματα της Ρικομέξ και το CNN συνδεόταν με τη ΝΕΤ για να μεταδώσει σε όλο τον κόσμο την καταστροφή της Αθήνας. Τότε, με την οργανωμένη ακούραστη δουλειά κάποιων (και με την περιορισμένη έκταση των καταστροφών), είχαν σωθεί ζωές και η ζωή είχε αποκατασταθεί στην πόλη σχετικά γρήγορα. Έχουμε όμως τη σωστή οργάνωση και το σχεδιασμό, ώστε να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε “θεομηνία”, όπως πρέπει;

Στον πολιτισμό μας, τα δίκτυα - δρόμοι, νερό, τηλεπικοινωνίες - δεν επαρκούν όταν υπάρχει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και όλος ο πληθυσμός βγαίνει στο δρόμο, θέλει να εκκενώσει μια πόλη ή να τηλεφωνήσει ταυτοχρόνως. Χαρακτηριστικά, θα θυμηθώ από τα φοιτητικά μου χρόνια την αρχή οτι τα τηλεπικοινωνιακά κέντρα σχεδιάζονται, με μέγιστη “χωρητικότητα” το 10% των χρηστών να μπορεί να καλέσει ένα άλλο 10%. Έτσι και στο σεισμό του 1999, η κινητή τηλεφωνία κατέρρευσε, γιατί όλοι ήθελαν να επικοινωνήσουν με τους δικούς τους...

Άλλωστε, το μεγάλο πρόβλημα αυτή τη στιγμή στην Αϊτή, είναι οτι οι υποδομές υποδοχής (ούτως ή άλλως τριτοκοσμικές) δεν επαρκούν για να υποδεχτούν τη μαζική βοήθεια που ήδη φτάνει - και δεν υπάρχει και κράτος για να λειτουργήσει βοηθητικά.


Όλα αυτά τα γεγονότα, που μοιάζουν τόσο ασύλληπτα στην “ανθρώπινη λογική”, είναι στην πραγματικότητα οι τακτικές εκφράσεις της φύσης, που καταστρέφει “χωρίς συναισθηματισμούς” - είτε συνοδεύονται είτε όχι, από τη μεγαλύτερη (σε διάρκεια) έκλειψη ηλίου της χιλιετίας”...

Το 1999, τέσσερις φίλες είχαν γεννήσει, εκείνες τις ίδιες ημέρες - ο πατέρας μάλιστα του ενός μωρού το είχε πάρει αγκαλιά και είχε πηδήξει από το παράθυρο της (ισόγειας) μονοκατοικίας στην Κηφισιά, όπου βρισκόταν, την ώρα του σεισμού. Από τότε, υποσυνείδητα θεωρώ πάντα οτι (πέρα από τους μηχανισμούς που οφείλει να έχει μια οργανωμένη πολιτεία), η ενστικτώδης απάντηση στην καταστροφή και το θάνατο είναι ο έρωτας - και αυτό που γεννάει...





Προτιμούσα πάντα τον κατά πολύ ανώτερο "ανταγωνιστή" του, τον Marvin Gaye, αλλά κι ο (εξίσου ερωτιάρης) Teddy Pendergrass είχε κάτι δυνατό. Τον πρώτον τον σκότωσε ο (παπάς) πατέρας του, ο Pendergrass είχε ένα σοβαρό αυτοκινητικό δυστύχημα και χθες μας άφησε, μόλις 59 ετών, μετά από μάχη με τον καρκίνο.

H πανοραμική φωτό από την καταστροφή του San Francisco το 1906 είναι από τη wikipedia, η φωτό από την Αϊτή από το www.faceoff.com, της έκλειψης από το www.tanea.gr και η φωτό του Pendergrass από το http://raresoulgrooves.homestead.com.