O Πολιτισμός του Αdagio

Η μοίρα το 'φερε να διαβάζετε αυτή την τελευταία μας συζήτηση, χωρίς ο ίδιος να είναι πια παρών. Στις 17 Νοεμβρίου (1997), ο Κώστας Γιαννουλόπουλος εξέπεμψε για τελευταία φορά από το Τρίτο “Τα Πρωινά Όλου του Κόσμου” - “ένα κύμα ηρεμίας πάνω από την πόλη - κι όποιος το εισπράξει”, έλεγε. Λίγες ώρες αργότερα, η καρδιά του τον πρόδωσε. Την αγαπούσε πολύ αυτή την εκπομπή... Αν και ταυτισμένος με την jazz στη συνείδηση όλων, ο ίδιος αισθανόταν πια απελευθερωμένος: “Με την jazz ως φόρμα έχω καθαρίσει, ότι είχα να δώσω το έδωσα με τον Jazz Fm”. Είχε περάσει σ’ αυτό που ονόμαζε “Πολιτισμός του Αdagio”.


Τον συνάντησα, τέλος Σεπτεμβρίου, στην Κηφισιά - εκεί που μεγάλωσε. Μου εκμυστηρεύτηκε τις τρεις διαδοχικές “αποκαλύψεις”, που τον διαμόρφωσαν. Πρώτα, η μουσική του Thelonious Monk, από το παράθυρο του γείτονα Αμερικάνου της βάσης, το 1960 - “ένα γοητευτικό σπάσιμο της αρμονίας, κόντρα σ’ αυτό που ήξερα μέχρι τότε από τα μαθήματα πιάνου”. Μετά ήρθε η γραφή-ποταμός της “Δίκης” του Kafka. Και τέλος, μετά από μια βόλτα στο Μοναστηράκι, ένα βιβλιαράκι με 20 έργα του Magritte συνόψισε “το παράλογο που είχα μέσα μου - βγήκε σαν ένα τεράστιο χταπόδι από το ασυνείδητο”.

Σπούδασε οικονομικά και δούλεψε σε τράπεζα, αλλά η μουσική τον είχε κερδίσει από νωρίς. Άρχισε να γράφει στον “Ήχο” και το 1977 εξέδωσε το περιοδικό “Τζαζ”, που άντεξε για 15 τεύχη (χέρι με χέρι), ως το ’82. Οργάνωσε τις πρώτες jazz συναυλίες στην Ελλάδα και καθιέρωσε το φεστιβάλ Praxis, ανεβάζοντας επί 8 συναπτά έτη στη σκηνή τις σύγχρονες μορφές της jazz. Τους ηχογράφησε στην ανεξάρτητη “Praxis Records”, εξέδωσε βιβλία, επιχείρησε άλλο ένα περιοδικό, τη “Δισκογραφία”, διετέλεσε διευθυντής του μουσικού τμήματος της ΕΤ2 και στέλεχος του Top Fm, έγραφε κάθε βδομάδα στα “Νέα”, στη δεκαετία του ’90 δημιούργησε τον Jazz Fm...

Μια πορεία ταγμένη, αδιάλλειπτη, χωρίς κέρδη και διαφημίσεις... Ο Κώστας Γιαννουλόπουλος δήλωνε ακροατής, που κατάφερε να κάνει το χόμπυ του επάγγελμα. Τι ακροατής όμως! Διασκορπισμένη σε τέσσερα διαφορετικά σπίτια, η μεγαλύτερη jazz βιβλιο/δισκοθήκη στην Ανατολική Ευρώπη ήταν η μόνη του - πολύτιμη - περιουσία. Μαζί, μια τεράστια γκάμα από χιλιάδες διαμάντια όλων των ειδών, από μεσαιωνικούς ψαλμούς ως λαϊκά - “ως ακροατής ενδιαφέρομαι για το ελληνικό λαϊκό τραγούδι, μόνο από τον Τσιτσάνη ως τον μακαρίτη τον Διονυσίου, που ήταν η τελευταία μεγάλη λαϊκή φωνή”.

Δεν αισθάνθηκε ποτέ οτι γράφει και μιλάει για κάτι που απευθύνεται σε λίγους; “Δεν το ανέλυσα ποτέ έτσι. Η μουσική άλλωστε είναι ατομικό πράγμα κι έχει τόσο μεταφυσικό χαρακτήρα... Δεν θεωρώ εαυτόν ικανό να μιλήσει απ’ ευθείας για τη μουσική - όσοι προσπαθούμε να στρώσουμε ένα λόγο γύρω από τη μουσική, προσπαθούμε να κάνουμε τα ερωτήματα που σχετίζονται με την ανθρώπινη λειτουργία και αντίδραση στη μουσική, όσο γίνεται πιο ευκρινη, πιο σαφή. Δε θα μάθουμε ποτέ, ως άνθρωποι, σε τι πραγματικά μας χρησιμεύει. Είτε παίζεις μουσική, είτε γράφεις γι αυτήν είσαι αντιμέτωπος με ένα πράγμα που δεν ξέρεις από πού προέρχεται, γιατί, αν το ήξερες, θα ήξερες και πώς να ρυθμίσεις μια ανώτερης μορφής σχέση μαζί του”.

“Μας εκφράζετε, κύριε Γιαννουλόπουλε”, του έλεγαν οι ακροατές του στο τηλέφωνο. Δεν του έλεγαν οτι τους αρέσει. “Δεν μ’ αρέσει το ρήμα “μ’αρέσει” - το σωστό ρήμα είναι “με επιβεβαιώνει” - επιβεβαιώνει μια ανάγκη μου πολύ βαθιά στο ασυνείδητο και τη βγάζει με συμβολικό τρόπο”.

Θυμάμαι το πρόσωπο του να φωτίζεται και να γελάει, όταν τον ρώτησα αν τα παιδιά του προσπαθούν να τον πείσουν “για τις δικές τους μουσικές”. “Με τον μεγάλο τσακώνομαι συνέχεια! Ο δεκαεξάρης φέρνει cd στο σπίτι κι ομικρός (ο δεκάρης), τα αντιγράφει σε κασέτες. Κοίταξε, το θεωρώ υγιέστατο για την ηλικία τους να περάσουν από τα γερά vibrations του heavy metal - απλώς είναι μια πεπερασμένη φόρμα. Τη βιώνεις πολύ γρήγορα και πρέπει να βγεις γρήγορα. Όσο για τους καινούργους ήχους της δεκαετίας, έχουν άλλο λειτουργικό χαρακτήρα. Είναι η αναβίωση ενός άγνωστου παρελθόντος, που η ανθρωπότητα από ένστικτο προσπαθεί να αναστήσει. Τα rave party είναι σαν παγανιστικός χορός, εκεί που η κοινότητα μαζεύεται για να γίνει κοινωνός κάποιου μεταφυσικού μηνύματος. Κάποτε ήταν οι σαμάνοι, τώρα είναι οι dj ‘s”.

Ξανά στο ραδιόφωνο - όλοι τον ρωτούσαν γιατί έκλεισε ο Jazz Fm. “Κανείς όμως δεν βρέθηκε να ρωτήσει πώς έζησε ο Jazz Fm. Αν δεν είχα δέκα γνωριμίες, για να έρθουν δυό-τρεις μεγάλοι σπόνσορες, θα είχε κλείσει σε μια μέρα. Για να φεύγουμε από το παραμύθιασμα, ο Jazz Fm ήταν one man show, σε επιπεδο οικονομικό, μια κολλεκτίβα χωρίς διοικητική οργάνωση, με ελάχιστο κέρδος - όχι αρκετό όμως για να αποκρούσουν οι μέτοχοι την προσφορά ενός επιχειρηματία, που ήθελε τη συχνότητα”. Δυσοίωνο λοιπόν το μέλλον για ένα ποιοτικό ραδιόφωνο; “Αν είναι απλωμένο σωστά πάνω στον εμπορικό του χαρακτήρα, όχι. Είναι θέμα τεχνικοοικονομικής οργάνωσης - η αγορά καθορίζει την επιβίωση”.

Αποστασιοποιημένος; Μπα! Πίσω από την ηρεμία της μουσικής του, βρισκόταν ένας άνθρωπος παθιασμένος με αυτά που αγάπησε, που “δεν προλάβαινε”, γιατί είχε καθημερινά ν’ ακούσει δεκάδες δίσκους, που δεν άφηνε χώρο ούτε για σινεμά. Δεν στερήθηκε όμως ποτέ το άλλο μεγάλο του πάθος: “Εγώ, ξέρεις, είμαι μέλος του Ολυμπιακού - ήμουν και αθλητής στο βόλεϊ. Όταν χάνουμε, δεν το αντέχω”...

Ούτε την καλή παρέα στερήθηκε - σαν μερακλής που ήταν, είχε φτιάξει μια καλή κάβα και προσκαλούσε τους φίλους του, σε βραδιές με υπέροχες μουσικές. Τον θυμάμαι, διευθυντή του Jazz Fm, αυστηρό και γλυκό μαζί - σχεδόν πατρικό - να φωνάζει σε όλους: “Ψάξτε τη δισκογραφία, διαβάστε, ακούστε”. Δεν πρόλαβα ποτέ να τον ευχαριστήσω, όχι γι αυτά που μ’ έμαθε, αλλά για την επιμονή του να μάθω - για τη φλόγα του...










Η συνέντευξη αυτή ήταν (κατά πάσα πιθανότητα) η τελευταία του Κώστα Γιαννουλόπουλου και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Μετρό" του Ιανουαρίου 1998

Η φωτό είναι αγνώστου φωτογράφου (επαναφωτογραφημένη από το περιοδικό) και το εξώφυλλο από το www.head-case.org

Το post συνοδεύεται από το "On The Sunny Side Of The Street" του Αμερικανού Dizzie Gillespie, μαζί με τους σαξοφωνίστες Sonny Rollins και Sonny Stitt.