Ο φόβος, το μίσος και ο κόπος

Στον 18ο γνωστό (και μη) που με ρώτησε “αν επιστρέφουμε στη δραχμή”, αντέδρασα γελώντας και φωνάζοντας. Μέσα σε τρεις μέρες υπήρξαν και κάποιοι που με διαβεβαίωσαν οτι γνωστός της αδελφής του μπατζανάκη τους, που δουλεύει στο Νομισματοκοπείο/Τράπεζα της Ελλάδος/Εθνική Τράπεζα τους είπε οτι κόβουμε μανιωδώς δραχμές. Αν κόβαμε δραχμές τόσο καιρό που σέρνεται αυτή η φημολογία, θα είχαμε γίνει ήδη πλούσιοι ως κράτος - που λέει ο λόγος...

Αισθάνομαι μια κοινωνία που παραπαίει, μεταξύ σύγχυσης, οργής και φόβου. Αφήνοντας όλα τα άνθη του κακού να ανθίσουν. Βλέπω και ακούω θεωρίες συνωμοσίας, κραυγές και απειλές. Επαναστάσεις και ξεκαθαρίσματα προαναγγέλονται, με ξεσηκωμούς υπηρετείται χαιρέκακα το συσωρευμένο σύμπλεγμα. Και κυρίως βλέπω μίσος. Και μάλιστα ένα κουτοπόνηρο μίσος: Αν στριμωχτεί ο εκφραστής του, θα σου πει “εντάξει, μια κουβέντα παραπάνω είπαμε, βρε αδερφέ”. Αν όμως γίνει τελικά η αγριότητα, θα σηκώσει τους ώμους και θα σου πει “Στα ΄λεγα εγώ, σε είχα προειοδοποιήσει”...


(Πριν από χρόνια, όταν συνεργαζόμουν με το Μετρό, είχα απολαύσει το πιο εντυπωσιακό του εξώφυλλο, στο δεύτερο τεύχος, αν θυμάμαι καλά. “Το Μίσος", η εξαιρετική ταινία του Ματιέ Κασοβίτς πραγματευόταν τη γκετοποίηση στα παρισινά προάστεια. Λίγο καιρό μετά είδα την ακρότητα να εκφράζεται με ένα άλλο εξώφυλλο: “Να δικαστούν οι υπεύθυνοι” - για το φιάσκο του Οτσαλάν εννοούσε. Για ποιόν δηλαδή; Τον “εχθρό του εχθρού μας”, ανεξαρτήτως του τι πρέσβευε, επειδή κάποιοι τον είχαν φέρει στην Ελλάδα, παίζοντας τους υπερπατριώτες και αλλοιώνοντας την εξωτερική πολιτική της χώρας;)

Κραυγές και ανησυχία και για την αποφυλάκιση Κορκονέα: Πότε θα καταλάβουμε οτι και ο Χίτλερ πρέπει να έχει όλα τα δικαιώματα του κατηγορουμένου στη δημοκρατία; Πότε θα δεχθούμε οτι το όριο του 18μηνου στην κράτηση είναι ένα δικαίωμα που θεσπίστηκε, για να υπάρχει όριο στην κρατική αυθαιρεσία και να μην προεκτείνεται η προφυλάκιση στο διηνεκές; Πότε θα μπει στην κουλτούρα μας οτι τα δικαιώματα πρέπει να ισχύουν για όλους - ακόμα και γι αυτούς που σιχαινόμαστε;

Κραυγές και συγκέντρωση υπογραφών για την κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας. Δεν καθόμαστε να συζητήσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε την απαράδεκτη κατάχρηση ενός (αρχικά σωστού) μέτρου, που σκοπό έχει να φρενάρει την καταδίωξη ενός πολιτικού για τις ιδέες που πρεσβεύει ή το έργο που επιχειρεί να κάνει, από αντιπάλους ή συμφέροντα. Δεν κοιτάμε να (συ)ζητήσουμε πιεστικά την κύρηξη της επόμενης βουλής ως αναθεωρητικής, ώστε να επιμηκύνουμε την τόσο σύντομη παραγραφή των αδκημάτων, στο νόμο περί ευθύνης υπουργών (κι εκεί το χρονικό όριο του νόμου έχει ένα νόημα, να μη “σέρνονται” πολιτικές διαμάχες επί χρόνια, αλλά να “καθαρίζονται” πολύ γρήγορα - όχι όμως τόσο γρήγορα)...

Με αφορμή την (νέτα-σκέτα εγκληματική) δολοφονία (με σφαίρες στο κεφάλι!) των ακτιβιστών από τους ισραηλινούς κομάντο, είδα να εξαπλώνεται ένας ανησυχητικός φανατισμός και μια αβασάνιστη αποδοχή της συγκρουσιακής λογικής. Ένας ακόμα πιο ανησυχητικός αντισημιτισμός, που ξεχνάει την ύπαρξη “αντιφρονούντων”, εντός και εκτός Ισραήλ, στην πολιτική των κυβερνήσεων του Τελ-Αβίβ. Ναι, πράγματι, οι σε απελπιστικό βαθμό, ακροδεξιές κυβερνήσεις του Ισραήλ (όλο το πολιτικό φάσμα είναι μετατοπισμένο προς τα δεξιά, με τον δήθεν “μετριοπαθή” δεξιό Νετανιάχου να μην είναι τίποτε άλλο παρά ένας σκληροπυρηνικός ακροδεξιός, τον Λίμπερμαν να είναι ένα φασιστοειδές από την Ανατολική Ευρώπη - και να υπάρχουν και άλλα 4 ή 5 υπερορθόδοξα/υπερσυντηρητικά κόμματα) αντικατοπτρίζουν την κοινωνία του Ισραήλ, αλλά η συλλογική ευθύνη αυτής της κοινωνίας που τους εκλέγει είναι συλλογική παράμετρος και κοινωνιολογικό χαρακτηριστικό, δεν μπορεί να χαρακτηρίζει ΚΑΘΕ Εβραίο. Αυτό λέγεται πολύ απλά ρατσισμός. Και να με συγχωρέσετε, δεν δέχομαι οτι για να καταδικάσω το Ισραήλ, πρέπει να έλθω στη διελκυστίνδα των ακραίων, ένθεν κι ένθεν, από τους οποίους δεν πιστεύω οτι θα έρθει ποτέ λύση.

Με αφορμή το ίδιο θέμα, αλλά και την κρίση στην Ελλάδα, είδα σχόλια μίσους και απειλές (κι από τα δύο άκρα) κατά της Athens Voice, που είναι (κατά την άποψη μου) η πρωτοπόρος στο πιο καλό νέο της δεκαετίας, στα ελληνικά ΜΜΕ, δηλαδή τα (καλά) free press - και σε κάθε περίπτωση ένα έντυπο ανοιχτόμυαλο, προοδευτικό και άκρως αντιρατσιστικό. Αλλού (και) πάλι είδα να λοιδωρείται, συλλήβδην και αθρόως, ως “καθεστωτικό” και “συστημικό” μέσο, γιατί απλώς δημοσίευσε απόψεις που μπορεί να μην ήταν καλά τεκμηριωμένες ή της αρεσκείας μας ή απλώς “φιλελεύθερες”. Και με αφορμή την αυτοκριτική του υποτιθέμενου “lifestyle” χώρου στην Ελλάδα, μπήκαν στο ίδιο τσουβάλι αυτοί που μετέφεραν στη χώρα μας, τη δεκαετία του ’80, το ανήσυχο τοπίο περιοδικών όπως το Face και το Id, με αυτούς που το μετέτρεψαν σε ένα αφόρητο κιτς “κουτσομπολιστάν” και “νεοπλουτιστάν”.

Η Ελλάδα προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα τριτοκοσμικά της προβλήματα, με τριτοκοσμικό τρόπο. Με τα ίδια χαρακτηριστικά, που υποτίθεται οτι επιθυμεί να αποβάλει. Ισοπεδωτικά και γενικευτικά, χωρίς να κοπιάσει για να εξηγήσει, να ξεδιαλέξει, να μελετήσει, να προτείνει. Ένα μεγάλο (;) μέρος του ακροατηρίου θέλει να το κολακεύουν ή εντυπωσιάζεται εύκολα από τσιτάτα (αλά Μαλβίνα) και πλούσιο κουλτουριάρικο λόγο. Ο άκρως καταγγελτικός λόγος είχε επίσης πάντοτε πολύ σουξέ, έχουμε βάλει όλοι το δαχτυλάκι μας σε αυτό - οτιδήποτε άλλο είναι “ξενέρωτο”, κυρίως η ψυχραιμία. Η δε πολιτική μετριοπάθεια ταυτίζεται όλο και περισσότερο με τις “παθογένειες του δικομματισμού”, ωσάν ο ταλιμπανισμός της καθαρότητας των άκρων (που τώρα πλήττεται από διασπάσεις, διαγραφές και αποχωρήσεις) να είχε προτάσεις που μπορούν να σταθούν σε μια Ευρώπη του 21ου αιώνα, που θέλει να προοδεύσει.

Και κυρίως η Ελλάδα κρύβεται πίσω από το δάχτυλο της - και σε αυτό έχει μεγάλη ευθύνη η αριστερά. Η συζήτηση για την απαραίτητη ενδοσκόπηση, στην οποία μας καλεί η κρίση, διαστρέφεται μονίμως (καλοπροαίρετα ή όχι) σε μια συζήτηση οτι “δεν κλέψαμε εμείς” και οτι η “συλλογική ευθύνη είναι ενοχική”. Βεβαίως και δεν είμαστε όλοι ίδιοι, βεβαίως και εντελώς άλλη είναι η ευθύνη (και ποινική προφανώς) του Μαντέλη και πολλών άλλων (τους οποίους πρέπει μα σύστημα και υπομονή να καταγγείλουμε τεκμηριωμένα). Οι επιβάτες του Τιτανικού όμως είχαν εδώ (όπως και σε κάθε οργανωμένη κοινωνία) τη διαρκή ευθύνη της επιλογής των καπετάνιων - και της μη ανάδειξης άλλων. Ταυτοχρόνως, με την παραοικονομία στο 40%, είχαν την απόλυτη συνευθύνη για τη διαφθορά στο σκάφος. Στη δική μου λογική, ουδείς μιλάει για “ενοχές” ή για “εξιδανίκευση της φτώχειας”. Αλλά για αυτοκριτική βελτίωση και “διόρθωση πορείας” μιας χώρας που βάδιζε προς τον γκρεμό, βουτηγμένη μέσα στη διάχυτη ανομία, στις τριτοκοσμικές δομές, στην υπερκατανάλωση και το δανεισμό (ναι, και το “αυτοκινητάκι” θέλει να μπορείς να του πληρώνεις ασφάλειες, σέρβις, τέλη κλπ. - παρέα και με τα δύο κινητά), αδιαφορώντας ταυτόχρονα για την κοινή τύχη της. Αλί από τους έντιμους, που όμως πολλές φορές και αυτοί ιδιώτευσαν ή ακολούθησαν τη ρητορική του “ανέμελου φουσκώματος του κράτους” και της πάση θυσία πρόταξης των δικαιωμάτων έναντι των υποχρεώσεων. Και όχι, δεν είμαι καθόλου “φιλελεύθερος” στην ιδεολογία. Η Ελλάδα έφτασε να είναι ακραία...

Αν λοιπόν σταθούμε λίγο μέσα σε αυτή τη σύγχυση και την κατήφεια, ας δούμε τις δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά μας. Κι ας ξεχάσουμε κάποιες “εύκολες” επιπολαιότητες και τους αγαπημένους “πλάγιους δρόμους”. Ας αποφασίσουμε να δουλέψουμε σκληρά για την κοινή μας μοίρα και ας πάρουμε κουράγιο από τις φωτεινές μας πλευρές και τη δημιουργικότητα μας.

Σε μια πόλη, στο κέντρο της οποίας δεν μπορείς να κυκλοφορήσεις χωρίς να φοβάσαι την τσάντα σου ή να κλειδώνεις τις ασφάλειες του αυτοκινήτου σου, έρχεται να προστεθεί αυτό το διάχυτο μίσος. Όχι μόνο του μετανάστη, που ενδεχομένως οικτίρει τον αποκλεισμό του ή του μικροαστού “νοικοκυραίου” που προσωποποιεί τον εχθρό σε οτιδήποτε μελαμψό. Αλλά και του οποιουδήποτε βρίσκει ευκαιρία να εκφοβίσει τον διπλανό του - και στην ουσία να υπονομεύσει την ελευθερία του λόγου και της άποψης, που κατακτήθηκε με τόσο αίμα και τόσο κόπο.

Δεν θα δεχτώ να με καταβάλει - ούτε καν να με αγγίξει. Θα συνεχίσω να θέλω να σκέφτομαι, να συζητώ, να είμαι κατά βάση αισιόδοξος άνθρωπος, να διατηρήσω την πίστη μου στον εαυτό μου και στο καλό, να χαίρομαι ότι μπορώ να χαρώ, όπως το καλοκαίρι που αρχίζει - κι ας είναι διαφορετικό και οικονομικά στριμωγμένο φέτος. Κι αν έρθουν χειρότερες φάσεις αυτής της κρίσης, θα προσπαθήσω να τις αντιμετωπίσω. Οι κρίσεις είναι διδακτικές. Αν θέλει κανείς να τις αξιοποιήσει...



Update: Και για να είμαι απολύτως σαφής πώς εννοώ τη συλλογική ευθύνη, δανείζομαι το εξαιρετικά ακριβές σχόλιο του π2, από το αξιοθαύμαστα συμπυκνωμένο post του Rakasha:

"Όμως υπάρχει μια λεπτή γραμμή που θα είναι επικίνδυνο να διασχίσουμε: συλλογική ευθύνη δεν (πρέπει να θεωρηθεί ότι) σημαίνει καθολική ευθύνη. Εάν δεν εξειδικεύσουμε, μετρήσουμε, αξιολογήσουμε το κομμάτι της ευθύνης που αναλογεί στον καθένα μας, δυσχεραίνουμε την αναγκαία μεταλλαγή. Μια καθολικότητα της ενοχής μπορεί να δράσει παραμυθητικά, να γίνει το πάρισο του απολίτικου "όλοι τα ίδια είναι", που ξέρουμε όλοι πόσο πολύ βολεύει -εαυτούς και άλλους."








Η αφίσα είναι από το www.imdb.com και η φωτό από το http://musicisart.ws

Το post συνοδεύεται από το "Believe In Me" του Αμερικανού Lenny Kravitz.