Ελλάδα: Η χρονιά της κρίσης

του Κώστα Μποτόπουλου*, από τα "Νέα".


Ποτέ άλλοτε, µετά αλλά και πριν το 2001, µια χρονιά δεν χρωµατίζεται τόσο πολύ από ένα και µόνο γεγονός. Το 2001 το γεγονός συνέβη στην Αµερική, το 2010 επίκεντρο είναι η χώρα µας (αν και η κρίση ούτε ξέσπασε το 2010, ούτε άρχισε στην Ελλάδα).


Σηµασία έχει ότι άλλαξε δραµατικά και πιθανώς αµετάκλητα το πρόσωπο της πολιτικής και της καθηµερινότητας όλων µας.

Τη χρονιά που κλείνει, µια χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης βρέθηκε κοντύτερα από ποτέ στη χρεοκοπία και τη στάση πληρωµών. Τις απέφυγε, την τελευταία στιγµή και όχι οριστικά, πληρώνοντας ένα επίσης πρωτόγνωρο τίµηµα: τη θέση ολόκληρης της διαδικασίας λήψης αποφάσεων υπό συνδιαχείριση µε τρεις διεθνείς οργανισµούς – την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο – που αποτελούν τους τρεις «εγγυητές» του µεγαλύτερου δανείου που δόθηκε ποτέ σε µια χώρα (110 δισ., πληρωτέα σε τρία χρόνια). Η θεσµοθέτηση της συνδιαχείρισης έγινε µε την ενσωµάτωση στην ελληνική έννοµη τάξητου περίφηµου Μνηµονίου, ενός πολιτικού κειµένου δεσµευτικών αρχών και κατευθύνσεων, που ουσιαστικά επιβλήθηκε στη χώρα από τους δανειστές και βάσει της προόδου υλοποίησης του οποίου συντελείται η εκταµίευση τριµηνιαίων δόσεων του δανείου. Το Μνηµόνιο επέχει θέση συγχρόνως κυβερνητικού προγράµµατος – εντελώς διαφορετικού από το προεκλογικό αλλά και από εκείνο µε το οποίο η κυβέρνηση έλαβε ψήφο εµπιστοσύνης – και νέου δόγµατος εθνικής κυριαρχίας. Η εφαρµογή του Μνηµονίου στην πράξη επέφερε ήδη µειώσεις µισθών και αγοραστικής δύναµης σε όλα, εκτός από τα ανώτερα, κοινωνικά στρώµατα. Ωθησε σε ορισµένες από χρόνια ώριµες και αναγκαίες µεταρρυθµίσεις (µέτρηση και εξισορρόπηση του προσωπικού του δηµόσιου τοµέα, τέλος στη διαιώνιση του καθεστώτος των συµβασιούχων, θέση σε νέες βάσεις του ασφαλιστικού συστήµατος), αλλά και σε βαθιές ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις τόσο στον δηµόσιο όσο και στον ιδιωτικό τοµέα.

Η γενική ύφεση πλήττει ιδιαίτερα την εµπορική και την επιχειρηµατική δραστηριότητα, η ανάπτυξη µένει ακόµα ευχή (είναι το επόµενο βήµα, αλλά θα έπρεπε να προετοιµάζεται από τώρα), η ανεργία αγγίζει τουλάχιστον το 1/5 του ενεργού πληθυσµού (και ακόµα περισσότερο τους νέους), η ψυχολογία είναι εύλογα χαµηλή. Σε µεγάλα διαρθρωτικά προβλήµατα (όπως η απόδοση του δηµόσιου τοµέα, το επενδυτικό περιβάλλον, η είσπραξη των φόρων) δεν υπάρχει σαφής βελτίωση, ενώ, αντίθετα, µε κάθε «κύµα µέτρων» δηµιουργούνται νέες δυσκολίες, καταναγκασµοί και αντιδράσεις.

Οι πολιτικές και κοινωνικές ισορροπίες είναι εξαιρετικά λεπτές. Η κυβέρνηση έχει αποφασιστικότητα, αίσθηση καθήκοντος και διεθνή παρουσία, που αναβάθµισε την εθνική αξιοπιστία. Παρουσιάζει όµως έλλειµµα διαπαιδαγώγησης και συλλογικότητας, ενώ δυσκολεύεται στις «µικρές» αλλά εξαιρετικά κρίσιµες κινήσεις συµµαζέµατος του χάους, προσαρµογής των γενικών επιταγών στην ελληνική πραγµατικότητα. Από την ψήφιση του Μνηµονίου και πέρα θεωρεί ότι δεν υπάρχει άλλος δρόµος από την όσο πιο πιστή εφαρµογή των µέτρων του, µετην ελπίδα ότι θα φέρουν πρώτα δηµοσιονοµική, ύστερα ψυχολογική και τέλος οικονοµική ανάκαµψη.

Ο κίνδυνος είναι µήπως το είδος και οι συνέπειες των µέτρων του πρώτου σταδίου δυσκολέψουν το πέρασµα στο δεύτερο και καταστήσουν αδύνατη τη µετάβαση στο τρίτο.

Γιατί και οι εξωγενείς παράγοντες δεν βοηθούν: ένα πολιτικό σύστηµα κατώτερο των περιστάσεων, κόµµατα αντιπολίτευσης που δεν αποφεύγουν το ποντάρισµα στη γενική χρεοκοπία, µια αδύναµη κοινωνία των πολιτών – που βρίσκεται ωστόσο στα όριά της.

Ιδιαίτερα ανησυχητικά σηµάδια είναι η άνω του 50% αποχή από τις τοπικές εκλογές του Νοεµβρίου και το πρόσφατο ξέσπασµα βίας εις βάρος βουλευτή – γι’ αυτό που εκπροσωπεί και όχι γι’ αυτό που είναι. Το µείγµα κοινωνικής δυσφορίας, ελάχιστων περιθωρίων κινήσεων, ανυπαρξίας διαλόγου και κλειστών οριζόντων είναι δυνάµει εκρηκτικό.

Πόσω µάλλον που όλα δείχνουν ότι το 2011 θα είναι ακόµα πιο δύσκολο από το 2010. Και που πυκνώνουν τα σύννεφα και εκτός Ελλάδος – αλλά αυτό είναι το αντικείµενου του επόµενου απολογισµού.


*Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγµατολόγος, πρώην ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ.










H γελοιογραφία του Ανδρέα Πετρουλάκη είναι από το www.kathimerini.gr και το εξώφυλλο από το http://exy.blog89.fc2.com

Το post συνοδεύεται από το "Moondance", (αφιερωμένο στη χθεσινή πανσέληνο και έκλειψη σελήνης, την πρώτη, σε 372 χρόνια, που συνέπεσε με το χειμερινό ηλιοστάσιο), στη διασκευή των Ιαπώνων UFO.