H δημοσιογραφία και η συντεχνιακή λογική

Για τη διαπόμπευση τους από την κυβέρνηση και τα ΜΜΕ, έκριναν σωστό να διαμαρτυρηθούν οι εκπρόσωποι 7 επαγγελματικών ομάδων (δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, γιατροί, φαρμακοποιοί, οδοντίατροι, μηχανικοί και Οικονομικό Επιμελητήριο), διοργανώνοντας συνέντευξη τύπου. Ενδεχομένως, αυτά που είπαν για την ανάγκη σοβαρών τομών στη λειτουργία του κράτους και των μέσων και τα οποία θα οδηγήσουν σε εξυγίανση, να ευσταθούν πλήρως. Δεν ξέρω αν πραγματικά η αγωνία τους είναι αυτή ή η απελευθέρωση (και η παρεπόμενη όξυνση του ανταγωνισμού) που επαπειλείται, για κάποια από από αυτά, όπως ισχυρίζεται ο Πάσχος Μανδραβέλης. Αυτό όμως που δεν διεφάνη είναι η αυτοκριτική, για τη συμβολή των κλάδων αυτών στον εκτροχιασμό της χώρας.

Για παράδειγμα, δεν ακούστηκε τίποτα από πλευράς γιατρών για τη διάχυτη παραοικονομία του φακελακίου και τη διαφθορά των “προσφορών” πάσης φύσεως από τις φαρμακευτικές και άλλες εταιρείες, που έχει καταστήσει την υγεία καρκινοπαθή οργανισμό - και ομολογείται ανερυθρίαστα, αλλά μόνον ανωνύμως. Δεν ακούστηκε τίποτα από την πλευρά των μηχανικών, για την ευθύνη τους και τη συμμετοχή τους στο πανελλήνιο οικιστικό έγκλημα (από αισθητικής, οικολογικής και φορολογικής πλευράς) και στο όργιο της διαφθοράς στις πολεδομίες, με τις γνωστές μαφίες που “κατασκευάζουν” βίλες των χιλίων τετραγωνικών, με άδειες ναοδομίας - και λογαριασμούς εκατομμυρίων για υπαλλήλους και διευθυντές. Ή για το αίσχος των “μεγαλοδικηγόρων” που πρωταγωνιστούν σε παραδικαστικά κυκλώματα, εγγυώμενοι την ατιμωρησία, με ταρίφες εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ.


Και για να μη θεωρηθεί οτι επιτίθεμαι σε επαγγέλματα, τις ιδιαιτερότητες των οποίων δεν γνωρίζω τόσο καλά, ας δούμε επιτέλους την ευθύνη των δημοσιογράφων σε αυτή την έκπτωση, στην οποία οδηγήσαμε το πιο δημοκρατικό πολίτευμα που είχε ποτέ το σύγχρονο νεοελληνικό κράτος. Είναι βέβαιο οτι θα βρούμε προπατορικά αμαρτήματα και διαρκή εγκλήματα, που θα οδηγήσουν τους πολίτες “να μας πάρουν με τις πέτρες”, αμέσως μετά ή και ταυτόχρονα με τους πολιτικούς. Δεν έχουμε κάνει όμως τόσα χρόνια τίποτε γι αυτά, λειτουργώντας στενά συντεχνιακά - και θεωρώντας και εμείς οτι οι επαγγελματικές ενώσεις υπάρχουν μόνο για να διεκδικούν και όχι για λειτουργούν προληπτικά και εξυγιαντικά στα φαινόμενα σήψης, που παρουσιάζονται σε κάθε κλάδο.

Στα συνδικαλιστικά μας λοιπόν: Πώς να εξηγήσει κανείς την - κατ’ επανάληψιν - ψήφο σε πάσης φύσεως φαιδρά πρόσωπα; Πώς να δικαιολογήσει την - υπό τον γνώμονα φτηνών κομματικών και προσωπικών επιδιώξεων - λειτουργία πολλών παρατάξεων μας; Πώς να ομολογήσει ευθαρσώς στην κοινωνία το “μαύρο μας το χάλι”, με την ΕΣΗΕΑ να παραμένει ανενενεργή επί ένα χρόνο (!), χωρίς προεδρείο, γιατί οι παρατάξεις (ως ζηλώσασες την δόξαν της ΕΦΕΕ) δεν μπορούν να συμφωνήσουν;

Τα θανάσιμα αμαρτήματα στο επάγγελμα είναι πολλά και γνωστά - και δεν είναι μόνο τα επτά που περιγράφει ο Σταύρος Θεοδωράκης: Το επάγγελμα τραβάει σαν μαγνήτης, όποιον ατάλαντο και άξεστο θέλει άκοπα να παραγοντίσει και να αποκτήσει εξουσία, χρήμα, προβολή - χωρίς κανένα απολύτως κριτήριο. Χαρακτηρίζεται από ανεπαρκέστατη τεκμηρίωση και τήρηση δεοντολογίας, ελαφρότητα και "χαβαλέ", συμπόρευση με τις πιο συντηρητικές και κομφορμιστικές απόψεις της κοινωνίας, απίστευτη ελαστικότητα στα ασυμβίβαστα (να θυμίσω οτι μόλις πριν από λίγο καιρό, υπουργός αρμόδιος για τον Τύπο αμειβόταν οικογενειακά από τα τερατώδη συμβόλαια που εξασφάλιζε η εξουσία του στη σύζυγο του), συμμετοχή σε πάσης φύσεως εκβιασμούς και εκδοτικά παιχνίδια, που τον τελευταίο καιρό έχουν μολύνει και τη μπλογκόσφαιρα, με τον κάθε αποτυχημένο ή εντολοδόχο να δημιουργεί “παραδημοσιογραφικά”, αποκαλυπτικά δήθεν μπλογκ (πίσω από το θετικό πρόσημο των οποίων κρύβονται συμπλεγματικές, το λιγότερο, επιδιώξεις). Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, κάθε τόσο η πιάτσα βοά για “πληρωμένα παπαγαλάκια” - τώρα που μιλάμε, αναζητείται η λίστα με 40 (;) δημοσιογράφους που αμείβονταν από τη Siemens.

Οι επιπτώσεις στο επίπεδο της πολιτικής ζωής και του δημοσίου διαλόγου είναι προφανείς: Καμία κοινή γνώμη δεν μπορεί να σχηματίσει άποψη για τα πράγματα, όταν εθίζεται στα μέχρις “χρυσού βατόμουρου” θεατρικά σόου των τηλεπαραθύρων ή αντιμετωπίζει κατευθυνόμενα δημοσιεύματα και αναλύσεις ύποπτης απλοϊκότητας του τύπου “η αστυνομία πρέπει να τους κοιτάει ή να τους δέρνει;” Ούτε η κοινωνία μπορεί να αποφύγει την έκπληκτη και αδαή ματιά στην παγκόσμια πραγματικότητα, όταν έχει εθιστεί σε μια διαρκή ομφαλοσκόπηση στα ασήμαντα. Η απαξίωση της πολιτικής και η επικίνδυνη (ακροδεξιά στην ουσία - “όλοι ίδιοι είναι”) μπερλουσκονοποίηση είναι η χειρότερη συνταγή, για μια δημοκρατία που προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της, ιδιάιτερα σε περιόδους κρίσης.

Μια μικρή γνώση των πραγμάτων δείχνει οτι το πρόβλημα έχει τις ρίζες του (και) στο επίπεδο των ιδιοκτητών των ΜΜΕ και στις “διαπλεκόμενες” επιδιώξεις τους - πολλά “περιθωριακά” (ή μη) και επαρχιακά έντυπα υπάρχουν, ως γνωστόν άλλωστε, απλώς και μόνο για να πλουτίζουν οι ιδιοκτήτες τους από τον εκβιασμό οικονομικών παραγόντων και πολιτικών (υπήρξε και εκδότης που μπήκε στη φυλακή γι αυτό, ενώ πολλοί άλλοι όχι). Διαπλεκόμενοι (από την αντίστροφη πλευρά) είναι και πολιτικοί, που (εκτός από την ένοχη ατολμία του εκβιαζόμενου "πελάτη" να επιβάλουν κανόνες και να αδειοδοτήσουν τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, δίνοντας έτσι ελεύθερο το γήπεδο στη διαπλοκή) επιδιώκουν διασυνδέσεις και παρεμβαίνουν, όποτε έχουν την εξουσία, υπέρ των εκλεκτών τους. Όλοι αυτοί επιλέγουν τα στελέχη “κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν”, πετούν την αξιοκρατία από το παράθυρο και αναπαράγουν αμόρφωτους διευθυντές και προϊσταμένους, που γεμίζουν την οθόνη ή το πρωτοσέλιδο με “κιτρινιές” και αντιδρούν με το βλέμμα της αγελάδας που κοιτάει τα τρένα, όταν συντάκτης τους ανακοινώνει το θάνατο κάποιας μεγάλης μορφής του πολιτισμού που δεν γνωρίζουν, καθώς οι γνώσεις τους φτάνουν μέχρι τη Βουγιουκλάκη και τη Βανδή. “Και ποιός είναι ο Henry Mancini;” είχε αναφωνήσει κάποτε, ένας από τους μακροβιότερους διευθυντές ειδήσεων...

Κι όμως, υπάρχουν εκατοντάδες (αν όχι χιλιάδες) δημοσιογράφοι μορφωμένοι, χαμηλού προφίλ και υψηλού ήθους που εργάζονται σε εφημερίδες, site (τα οποία ακόμα δεν αναγνωρίζει η Ένωση μας!) και ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Ναι, σαφώς κανείς δεν ζητάει από ένα επαγγελματικό σωματείο να υποκαταστήσει τις κρατικές υπηρεσίες ή να γίνει "αστυνομία", αλλά τι πρωτοβουλίες πήρε τόσα χρόνια, για να τους προστατεύσει; Πότε έθεσε κριτήρια, ώστε αυτός που εργάζεται ως δημοσιογράφος να είναι πράγματι τέτοιος; Να έχει ένα μίνιμουμ γνώσεων, να μπορεί να χειρίζεται καλά την ελληνική γλώσσα και στοιχειωδώς κάποιες άλλες, ώστε να έχει αίσθηση του κόσμου - και όχι τον εσωστρεφή επαρχιωτισμό, που διακρίνει ένα μεγάλο μέρος των μέσων μας; Να έχει τουλάχιστον ένα πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης ή έστω κάποιου ΙΕΚ δημοσιογραφίας (αν και είναι ανεπαρκέστατο);

Πότε μελέτησε την πιθανότητα να μην εγγράφεται στο σωματείο ο δημοσιογράφος που ταλαιπωρείται επί χρόνια με μπλοκάκι, ώσπου να μπορεί να ενταχθεί στη νόμιμη ασφάλιση, αλλά να ακολουθείται (με εισήγηση νομοθετικής ρύθμισης από δω και πέρα) η αντίστροφη πορεία - πρώτα να εγγράφεται στο σωματείο με αυστηρά κριτήρια και εξετάσεις και μετά (και μόνον έτσι) να μπορεί να δουλέψει ως δημοσιογράφος; Πότε ανέλαβε δράση για να σταματήσει την ανέλιξη κομματικών εγκάθετων ή “ταλαντούχων φελλών”, που έχουν ως προσόν μόνο την εμφάνιση, τη μπουρδολογία ή την ικανότητα “δημοσίων σχέσεων” και επιθυμούν να ηγούνται δημοσιογραφικών τομέων, χωρίς να μπορούν να πάρουν ούτε μια συνέντευξη στα αγγλικά; Πότε έκανε κάτι για να μη νομιμοποιούνται με βραβεύσεις (!) ή και δημόσιες θέσεις - δήθεν για το αποκαλυπτικό τους ρεπορτάζ και τη μοναδική τους προσφορά - δημοσιογράφοι “προσβλητικοί” για την κοινή λογική και την αισθητική μας; Οι (σπάνιες) διαγραφές δεν τρομάζουν αυτούς που βγάζουν το παντεσπάνι τους, εις βάρος της ποιότητας της ενημέρωσης ενός ολόκληρου λαού...

Η απορία εύλογη: Θα σταματήσουν άραγε κάποια μέσα να είναι χαμηλού επιπέδου ή ταπεινών επιδιώξεων ή θα εξασφαλιστεί το "κρυστάλλινο ήθος", αν βελτιωθεί η ποιότητα στο δημοσιογραφικό κλάδο; Αναμφισβήτητα όχι, τα ταμπλόϊντ και τα συμφέροντα υπάρχουν παντού στον κόσμο. Σε ένα περιβάλλον όμως που θα έχει υψηλότερες επιδόσεις μόρφωσης, ποιοτικές προδιαγραφές και κριτήρια ελέγχου, η αυθαιρεσία, η προχειρότητα και η διαφθορά θα είναι δυσκολότερη.

“Προβεβλημένος δημοσιογράφος ίσον αξιόλογος”: Αυτό θα έπρεπε να είναι ο κανόνας, αλλά δυστυχώς αποτελεί την εξαίρεση. Κάτι επιτέλους πρέπει να κάνουμε για να αλλάξει αυτό. Το ίδιο ισχύει και για τους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους - και τις επιδιώξεις τους. Κι αν αυτό το δεύτερο είναι υπόθεση της ψήφου μας, ημών των δημοσιογράφων, που πρέπει να αναδείξουμε άμεσα και καταλυτικά ένα εντελώς διαφορετικό και καινούργιο δυναμικό αξιόλογων “ταγών” του κλάδου, το πρώτο είναι στα χέρια των πολιτών.

Γιατί εδώ έρχεται η ευθύνη όλων όσοι “καταναλώνουν” την ενημέρωση και τη ψυχαγωγία. Όπως ακριβώς ισχύει και στην πολιτική, αν δεν ενισχυθούν οι πραγματικά καλύτεροι (και δεν υποστηριχθεί αναφανδόν η ανάδειξη νέων αξιόλογων δημοσιογράφων), δεν πρόκειται ποτέ να καταδικαστούν οι πρακτικές, που απωθούν όλους μας. Και αυτό δεν θα επιτευχθεί ποτέ με την αποχή, αλλά με την ενσυνείδητη “ψήφο” στους άξιους.

Εκτός αν είμαστε η φυσιολογική αντανάκλαση μιας κοινωνίας, που αφήνει το υγιές κομμάτι της να ασφυκτιά, υπό το θράσος των “υβριστικών” περιπτώσεων. Αν βολευόμαστε με αυτό, δεν έχουμε δικαίωμα να διαμαρτυρόμαστε. Ούτε εσείς, ούτε εμείς.







Η φωτό του έργου του Μάκη Θεοφυλακτόπουλου είναι από την πρόσκληση για την έκθεση του στην Γκαλερί Citronne στον Πόρο (Εγκαίνια Σάββατο 5 Ιουνίου, 8 μμ - έκθεση από 5 Ιουνίου ως 1 Ιουλίου, 11 πμ ως 1 μμ & 7 ως 11 μμ καθημερινά) και το εξώφυλλο είναι από το www.amazon.com.


To post συνοδεύεται από το "Dear Landlord" του Αμερικανού Bob Dylan, που έπαιξε χθες στη Μαλακάσα.