26.2.09

"Μονά-ζυγά δικά μας"...

Το πρόβλημα με το σύγχρονο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα είναι με πολύ απλά λόγια το εξής: Όταν ένας οικονομικά ισχυρός όμιλος, επιχειρηματίας, επενδυτής ή απλώς “αεριτζής” κάνει πετυχημένες επιλογές ή κινήσεις – τότε κερδίζει τη “μερίδα του λέοντος”. Απολαμβάνει δηλαδή πολλαπλάσια (του αρχικού κεφαλαίου) κέρδη. Λέμε μάλιστα οτι αυτά τα κέρδη (μέχρι ποιου σημείου;) είναι απολύτως δικαιολογημένα, ειδικά αν πραγματικά παράγεται κάτι – καθώς αυτός ο άνθρωπος (οικονομική οντότητα) πήρε ρίσκα και εξαργύρωσε τη μέχρι τώρα οικονομική ισχύ του (κατακτημένη από υποτίθεται ανάλογες πετυχημένες κινήσεις δικές του ή των προγόνων του), τις γνώσεις του, τις πρωτοβουλίες, τη δημιουργικότητα του.

Αντιστοίχως, δεχόμαστε οτι ο απλός εργαζόμενος, που δεν έχει ρισκάρει ούτε περιουσία ούτε έχει “συνεισφέρει” με ιδιαίτερες γνώσεις και δημιουργικές πρωτοβουλίες, είναι λογικό και δίκαιο να έχει μια χαμηλή αμοιβή. Λίγο πιο “γαλαντόμοι” (και πολύ σωστά) γινόμαστε με τα στελέχη, που έχουν ειδικές ικανότητες, σπουδές και εμπειρία που πρέπει να ανταμειφθεί.
Το ρίσκο μάλιστα δικαιολογεί επιπλέον τα υψηλά κέρδη – καθώς υποτίθεται οτι αυτά θα χρησιμεύσουν ως “αντιστάθμισμα”, αν η επόμενη κίνηση αποδειχθεί ζημιογόνα λόγω λανθασμένων επιλογών, αστάθμητων εξωτερικών παραγόντων ή οικονομικών κρίσεων.

Μέχρις εδώ καλά. Μόνο που το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, υφασμένο τα τελευταία 30 χρόνια με τις αρχές του νεοφιλελευθερισμού και με εκπεφρασμένη τη βδελυγμία για μέτρα που εμποδίζουν το “ελεύθερο εμπόριο”, όπως ο περίφημος “προστατευτισμός”, εμφανίζει εδώ μια “ρωγμή” - όση το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια. Όταν οι επιλογές ή οι συνθήκες (βλέπε οικονομική κρίση) είναι “δυσοίωνες” ο επενδυτής καταστρέφεται (όχι πάντα), όπως επιτάσσει το παιχνίδι – συμπαρασύροντας και τους εργαζόμενους του, που δεν φταίνε σε τίποτε ούτε απολάμβαναν από τα κέρδη, την εποχή των “παχέων αγελάδων”. Αν μάλιστα ο εργοδότης έχει ένα κομβικό ρόλο στο σύστημα – όπως έχουν οι τράπεζες ή οι αυτοκινητοβιομηχανίες – τότε απαιτεί από τα κράτη (που πριν “έφτυνε”) να τον ενισχύσουν. Στην ουσία εκβιάζει: “Ή θα με στηρίξεις ή θα υποστείς τις κοινωνικές συνέπειες της κατάρρευσης μου”...


Στο παιχνίδι “μονά-ζυγά δικά μου”, φαίνεται οτι αντιτάσσεται μια (όλο και αυξανόμενη μερίδα) οικονομολόγων, αναλυτών και πολιτικών ηγετών. Δειλά-δειλά στην κεντρική ευρωπαϊκή σκηνή πληθαίνουν οι πρωτοβουλίες για ανατροπή αυτού του παγκόσμιου μοντέλου. Τελευταία παρέμβαση υπέρ μια νέας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής αυτή της Άγγελας Μέρκελ, που μαζί με το Νικολά Σαρκοζί (που βλέπει το έδαφος να χάνεται κάτω από τα πόδια του στη Γαλλία) “στρίμωξαν” και τον “παραδοσιακό αγγλοσάξωνα” Γκόρντον Μπράουν στο να συμφωνήσει προς ένα “New Deal”, το οποίο οι ηγέτες της Ευρώπης θα προτείνουν πρώτα στην Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των 27, την ερχόμενη Κυριακή και στη συνέχεια στη Σύνοδο των G20, στα μέσα Μαρτίου. Αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:

--Παρακολούθηση και περιορισμό των κερδοσκοπικών hedge funds, όπως και των υπέρογκων bonus των τραπεζικών στελεχών

-- Εποπτεία και ρυθμίσεις για το ζήτημα των “φορολογικών παραδείσων”

-- Ενίσχυση του ΔΝΤ με περισσότερα κεφάλαια

Η στροφή του Βερολίνου, που μέχρι τώρα δεν ήθελε να βοηθήσει τους “εταίρους που είχαν προβλήματα”, όπως οι (εκτός ευρώ) πρώην ανατολικές χώρες ή η Ιρλανδία και η Ελλάδα, είναι οτι συνειδητοποίησε την ευκαιρία να ηγηθεί της Ευρώπης – αλλά και οτι δεν είχε άλλη διέξοδο: Μερικοί από τους καλύτερους πελάτες της είναι οι γειτονικές της χώρες.
Έτσι, πιθανότατα θα συναινέσει τελικά στην έκδοση διμερών, ομαδικών ή πανευρωπαϊκών ομολόγων για την στήριξη των χωρών που αποτελούν “τον αδύναμο κρίκο” - με την προϋπόθεση να ακολουθήσουμε αυστηρά μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας, που απομακρύνουν το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών (οι οποίες συνοδεύονται από τις γνωστές προεκλογικές παροχές).


Στη χώρα μας, ο καυγάς στο τραπέζι των “κοινωνικών εταίρων” είναι για τις ελεύθερες ομαδικές απολύσεις. Τις απαιτούν ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ Μίχαλος και οι κλωστοϋφαντουργοί, που απειλούν με κατάρρευση. Ας υποθέσουμε οτι είναι πράγματι απαραίτητες – και οτι θα έπρεπε να επιτραπούν, για να σωθούν οι επιχειρήσεις. Μήπως όμως (εν όψει και της νέας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής) θα ήταν ενδιαφέρον, να εφαρμοστεί η διανομή πλουσιοπάροχων μερισμάτων από τα κέρδη στους εργαζομένους, όταν αυτές θα ορθοποδήσουν; Μήπως το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι τράπεζες που παίρνουν την ενίσχυση, όταν περάσει η κρίση; Και μήπως θα πρέπει όσοι χαίρουν εκτάκτων ενισχύσεων, να υποχρεούνται να αποχαιρετούν βίλες, κότερα και φορολογικούς παραδείσους;



Το κείμενο αυτό γράφτηκε για την Athens Voice της Πέμπτης 26.02.09


"Επί του πιεστηρίου 1" : Στήριξη υπόσχεται η Άγγελα Μέρκελ, απίθανη η έκδοση κοινού ευρωομολόγου, λέει Γερμανός αξιωματούχος...

"Επί του πιεστηρίου 2": Ο Αντώνης Καρακούσης γράφει στο "Βήμα" για τους "Συντηρητικούς σε κρίση"...

Οι φωτό είναι από τα http://news.xinhuanet.com, http://image.guardian.co.uk

To post συνοδεύεται από μια ακόμα εξαιρετική μαύρη φωνή, αυτή της Jaguar Wright, από το πρώτο της άλμπουμ, με τον (ταιριαστό στο θέμα μας) τίτλο "Denials, Delusions and Decisions".

buzz it!

15 σχόλια:

QwfwqN είπε...

Επί του πιεστηρίου 3 (αν μου επιτρέπετε): η Ελίζα Παπαδάκη γράφει στα "Νέα" Μαθήματα από την κρίση

Prokopis Doukas είπε...

Παρακαλώ, παρακαλώ... :-)

So_Far είπε...

Το σκηνικό είχε αρχίσει να γίνεται παράλογο και επίφοβο εδώ και χρόνια όταν οι τράπεζες - προβλέποντας ταμειακό κενό στο μέλλον - άρχισαν να δανειοδοτούν για ο,τιδήποτε σχεδόν χωρίς όρους δημιουργώντας 'άυλα' προιόντα επί κινούμενης άμμου [= ο εξαρτώμενος εργασιακά και οικονομικά μισθοδοτούμενος ].
Διαβάζοντας τότε τις οικονομικές στήλες και ξέροντας ότι είναι πορίσματα και συμπεράσματα συνήθως γενικευμένων λογιστικών , αναρωτιόμουν - προφανώς με αφέλεια - σε ποια καθαρά μαθηματική και αποδεδειγμένη πρόταση μπορεί να στηρίζεται ένα τέτοιο άνοιγμα που βάζει τόσο κόσμο στο παιχνίδι.
Και αυτό γιατί το 'κλασικό' μέτρο λέει ότι είναι εύλογο μια επιχείρηση να έχει δοσοληψίες με τις τράπεζες αλλά μία μη-επιχείρηση [π.χ. ένα νοικοκυριό] χωρίς λογιστικά στοιχεία πώς γίνεται;
Προφανώς γινόταν επιπόλαια και λειτούργησε προσωρινά με πολλές πολιτικές ευθύνες και πραλείψεις. Δεν ξέρω ποιο τεχνικό μέσο μπορεί να μας βγάλει από την κρίση πρόσκαιρα.
Πάντα πίστευα ότι το κενό βρίσκεται στην ανισόρροπη ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο και την πεπερασμένη πραγματικότητα των συγκεκριμένων αγορών του δυτικού κόσμου. Δηλαδή φτηνά εργατικά χέρια και φτηνές πρώτες ύλες από τον τρίτο κόσμο και παραγωγή προιόντων κυρίως για την αναπτυγμένο δυτικό κόσμο.
Χρειαζόμαστε μια νέα οικονομική και πιο σύνθετη 'θεωρία' που δεν θα εξαιρεί αγορές - όπως λέτε -
Όσο για τον κρατικό παρεμβατισμό και έλεγχο ας ελπίσουμε όλοι το μάθημα να έγινε πάθημα, να συνειδητοποιήσουν τις πολιτικές ευθύνες τους και ας κινηθούν με αυτές , επαγωγικά μάλλον χρειαζόμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο πολιτικούς άλλης κοπής που να βλέπουν μακριά με ψυχραιμία

Prokopis Doukas είπε...

So_Far: Φοβάμαι οτι χρειάζεται να "τιθασευθούν" όλοι οι "Michael Douglas" της υφηλίου - κι αυτό δεν είναι εύκολο, να περιορίσεις τους άπληστους και κακομαθημένους... :-)

xomeritis είπε...

Είμαστε διστακτικό είδος, χωρίς ενόραση και αποφασιστικοί κυρίως όταν μας βάλουν το μαχαίρι στο λαιμό. Αυτό θα συμβεί και τώρα. Γιατί δεν πιστεύω ότι μια άκριτη επιστροφή στον προστατευτισμό θα βοηθήσει την κατάσταση. Ας πάρουμε το εμπόριο για παράδειγμα, τις φτωχές χώρες (για τις οποίες έτσι κι αλλιώς η ΕΕ εφαρμόζει διάφορα προτιμησιακά καθεστώτα) και τις συναλλαγές τους με κάποιες άλλες αναπτυσσόμενες (το λεγόμενο south to south). Αν οι δεύτερες ανεβάσουν τους εισαγωγικούς δασμούς, οι πρώτες (και πτωχότερες) θα πάθουν ζημιά.

Από την άλλη, τον καιρό που πετάγαμε όλοι στα σύννεφα, λίγο ακουγόντουσαν οι φωνές που προειδοποιούσαν για τη ζημιά που θα έκανε η προσχώρηση της Κίνας στον (αδίκως δαιμονοποιημένο) Παγκόσμιο Οργανισμού Εμπορίου στη βιομηχανία όλου του κόσμου και στο περιβάλλον το δικό της αλλά και όλου του πλανήτη. Με τη σειρά τους όμως, πολλές χώρες δεν αντέδρασαν έγκαιρα να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση.

Ο ΠΟΕ θα μπορούσε να δείξει το δρόμο προς την ανάπτυξη, αλλά από τη στιγμή που συμπεριλάβει και άλλες (αναγκαίες) παραμέτρους στην εξίσωση, πλην των εμπορικών. Ποιος πληρώνει το κόστος - για παράδειγμα - ότι ένα κιλό κλωστοϋφαντουργικού προϊόντος χρειάζεται πολλαπλή ποσότητα νερού από ότι η παραγωγή της ίδιας ποσότητας σε Η.Π.Α. ή Ε.Ε.; Κανένας - μόνο το περιβάλλον. Και αν αυτό το κόστος είχε μεταφερθεί στο καταναλωτή εκτός Κίνας, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως δασμολογικό εμπόδιο.

Χρυσή τομή σε όλα. Χρειάζεται πολλή σκέψη για να βρεθεί αυτή η χρυσή τομή. Λύσεις απελπισίας, μακροπρόθεσμα, δεν θα βοηθήσουν.

Prokopis Doukas είπε...

@Thomas Xomeritis: Δεν την ξερω τη λύση - δεν είμαι οικονομολόγος. Ξέρω όμως οτι το οικονομικό μας μοντέλο πρέπει να πάρει άλλη κατεύθυνση και να μην επιτρέπει κάποια φαινόμενα σαν κι αυτά που περιγράφω..

Μη μου πει κανείς οτι δεν γίνεται! Όλα γίνονται, άν θέλεις... Ας κάτσουν να βρουν λύσεις, γιατί αρμενίζουμε στραβά...

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Τα λες πολύ σωστά αλλά δεν νομίζω να συμφωνεί ο μπερλουσκόνι και εδώ σε ρωτάω ποιος είναι περισσότερο "έξυπνος" ο μπερλουσκόνι που ανέλαβε άμεσα την εξουσία ή οι "δικοί" μας μπερλουσκόνι που κυβερνάνε από το παρασκήνιο;

Έχω να κάνω μία παρατήρηση: οι κλωστοϋφαντουργία έχει χρεωκοπήσει στις δυτικές χώρες εδώ και μερικές δεκαετίες αλλά εμείς την κρατάμε ακόμα "ζωντανή".

Και μία ερώτηση: τι ακριβώς είναι αυτός ο περίφημος νεοφιλελευθερισμός, πέρα από ένας ¨μπαμπούλας";

Prokopis Doukas είπε...

@ΙωάννηςΚ: Ο Μπερλουσκόνι παραβιάζει, κατά την άποψη μου, ένα θεμελιώδες ασυμβίβαστο της δημοκρατίας: Δεν μπορεί να ελέγχεις τη συντριπτική πλειονότητα της τηλεοπτικής αγοράς - τα μισά επειδή σου ανήκουν και τα υπόλοιπα που είναι κρατικά, επειδή είσαι πρωθυπουργός. Αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να προβλέπεται από το σύνταγμα κάθε δημοκρατικής χώρας..

Έξυπνο τον άνθρωπο που έδωσε το όνομα του στον "μπερλουσκονισμό", όχι δεν τον θεωρώ - όπως δεν θεωρώ έξυπνους και πολλούς άλλους (επί της ουσίας) "καταχραστές" της εξουσίας κι ας είναι ισχυροί.
Με αυτά που λέει, το ύφος και την αισθητική του δε, τον θεωρώ οτι πιο "καραγκιοζίστικο" υπάρχει...


Νεοφιλευθερισμός είναι νομίζω η "εκτροπή" που περιγράφω σε αυτό το άρθρο. Επειδή δεν είναι μόνο "μπαμπούλας", κατά την ταπεινή μου άποψη, σας συνιστώ αυτό το εξαιρετικό βιβλίο "Νεοφιλελευθερισμός - Ιστορία και παρόν" του
David Harvey, εκδ. Καστανιώτη
- που περιγράφει αναλυτικά και με στοιχεία τα δεινά που έχει επιφέρει ο νεοφιλελευθερισμός τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σε όλον τον πλανήτη - πλην της τσέπης ολίγων...

Ανώνυμος είπε...

πιο πολύ κι απο τις σκέψεις τους και τις λέξεις σας με φόβισε ο Gordon Gekko

Prokopis Doukas είπε...

Μα είναι φοβιστικός, δεν είναι? :-)

sen_saven είπε...

μπραβο αρκετα εμπεριστατωμενη αναρτηση..

αν και θα διαφωνησω στην λογικη του εκβιασμου που προσαπτεις στις τραπεζες,αφου ,σε καθε περιπτωση,αν μια τραπεζα καταρρευσει τοτε θα υπαρχουν κοινωνικες συνεπειες...

με την ιδια λογικη οι πιο φτωχες χωρες 'εκβιαζουν' τις πιο ισχυρες για βοηθεια με το επιχειρημα οτι μια επικειμενη χρεωκοπια τους θα προκαλεσει μεγαλυτερο κοστος απο οσο θα κοστιζε μια πιθανη ενισχυση τους(δικιο εχουν)

σιγουρα η κριση ανεδειξε αδυναμιες του συστηματος,ειναι γεγονος ομως οτι η εφαρμογη της οποιας νεας αρχιτεκτονικης δεν ειναι καθολου απλη υποθεση..

η διανομη μερισματων στους εργαζομενους ειναι αλλου παπα ευαγγελιο..δεν εχει καποια σχεση με την τωρινη κριση...

Prokopis Doukas είπε...

@sen_saven: Αυτό που λέω είναι οτι η τράπεζα (ή όποια άλλη μεγάλη επιχείρηση) δεν μπορεί να έχει δύο μόνο προοπτικές:

-Ή να κερδίζει "ασύστολα"
-Ή όταν χάνει, να μην χάνει τελικά διότι ενισχύεται...

Αντιστοίχως, για το μεγαλοστέλεχος/μέτοχο/ιδιοκτήτη, δεν μπορεί να υπάρχουν παρά μόνο δύο προοπτικές:

-Ή να "θαυματουργεί" στη δουλειά του, να κερδίζει "ασύστολα" και να ζεί πλουσιοπάροχα με τα κότερα του κλπ.
- Ή να τα "κάνει σκ.." και να ενισχύεται, διατηρώντας πάλι την πλουσιοπάροχη ζωή του...

Κάτι υπάρχει "σάπιο" στο Βασίλειο αυτού του σκεπτικού...

Για παράδειγμα, οι αμερικανοί managers που κατέστρεψαν (εκτός από τις δικές τους αυτοκινητοβιομηχανίες) και τη Volvo και τη Saab, δεν πρέπει με κάποιο τρόπο να "πληρώσουν"; Οι εργαζόμενοι θα την πληρώσουν πάλι;

Συμφωνώ οτι δεν είναι απλή υπόθεση. Πρέπει όμως κάτι να "αντισταθμίσει" κάποιες αδικίες. Και ένας τρόπος ίσως είναι, να μη μπορούν να κερδίζουν τόσα πολλά οι ιδιοκτήτες/μέτοχοι/στελέχη, στις εποχές των "παχέων αγελάδων", ακόμα κι όταν τα πάνε καλά - και να υποχρεώνονται να "μοιράζονται" τα κέρδη, όπως και τις ζημιές. Επιπλέον, εαν κάποιος ενισχύεται από τον φορολογούμενο, να έχει μετά υποχρέωση να μειώσει πολυτέλειες και να ανταποδώσει την "ενίσχυση"...

sen_saven είπε...

λογικο φαινεται αυτο που λες αλλα ξεκιναει απο την λανθασμενη υποθεση οτι τα μεγαλοστελεχη μενουν ανεπηρεαστα απο το ολο θεμα.

Στην περιπτωση της ΑΙG για παραδειγμα που ειχε τυχει να ακουσω πριν δοθει η κρατικη ενισχυση καποια απο τα μεγαλα κεφαλια ειχαν αναγκαστει να υποβαλλουν τις παραιτησεις τους(να παραιτηθει ολο το προσωπικο της AIG θα ηταν καπως υπερβολικο)

οσο για τις λυσεις που προτεινεις..

1.να μοιραζονται τα κερδη

αυτο ειναι που ειπαμε αλλου παπα ευαγγελιο...

ειθιστε και στην απλη ζωη παντως,αν εγω εχω τσονταρει για να ανοιξει ο κολλητος μου ενα μπακαλικο να μου δινει το αντιστοιχο μερος απο τα κερδη..λογικο δεν ειναι αυτο?

και σε περιπτωση που κλεισει το μπακαλικο εγω στην χειροτερη να χασω τα λεφτα που ειχα δωσει στην αρχη..οχι να χασω και το σπιτι μου!

2.παραδειγματικη τιμωρια των managers

ναι συμφωνοι ολοι το θελουμε αυτο..

για να δουμε ομως που θα μπορουσε να υλοποιηθει αυτο..

βγανει πχ μια προκυρηξη για την καλυψη της θεσης του διευθυνοντα συμβουλου της ΔΕΗ και λεει..

πρεπει να εχει τα ταδε προσοντα..
αν τα παει πολυ καλα θα του δωσουμε bonus..
αν ομως:

1. εχει ζημιες πανω απο ενα ποσο χ θα του παρουμε το σπιτι(το οποιο εχτισε με τα λεφτα που εβγαλε απο την προηγουμενη δουλεια του)

2. αν οι ζημιες ξεπερασουν το ποσο y θα του παρουμε και την γυναικα

3. αν χρεοκοπησει η εταιρια θα τον ντουφεκισουμε!

δεν φαινεται κ τοσο ομορφο τωρα,ε?

Σε καιρο πολεμου μπορει οντως με την προφαση της εσχατης προδοσιας να καταδικαστει σε θανατο ο ηττημενος στρατηγος..

αλλα σε καιρο ειρηνης και δη σε μια πολιτισμενη κοινωια ειναι λιγουλακι δυσκολο αυτο..

πρεπει να γινουν αλλαγες στο συστημα αλλα μετα απο παρα πολυ μελετη,σιγουρα ομως δεν φτανει να παρουμε τα κοτερα των μισητων golden boys...

Prokopis Doukas είπε...

@sen_saven: Κάποια μεγαλοστελέχη μένουν ανεπηρέαστα, γιατί είναι έτσι (λάθος) το σύστημα. Ο πρόεδρος της Royal Bank of Scotland, π.χ. έφυγε σε ηλικία 51 ετών, με σύνταξη 500.000 ευρώ το χρόνο (δεν θυμάμαι στερλίνες ή ευρώ), παρότι είχε ρίξει την τράπεζα έξω κατά 24 δις!!! Εξ ου και του έκανε έκκληση ο Υπουργός Οικονομίας να αποποιηθεί εθελοντικά τη σύνταξη συτή (γιατί προφανώς υποχρεωτικά δεν γινόταν από τη σύμβαση του).

Πάτε στο άλλο άκρο. Δεν λέω αυτό, λέω τα εξής:

1. Η κατάσταση όπως είναι τώρα, είναι: Το "μπακάλικο" δεν δίνει μερίδιο από τα κέρδη στο κράτος, αλλά όταν κινδυνεύει ζητάει "να γίνει συνεταίρος του το κράτος" (μόνο στις ζημιές).

2. Το μεγαλοστέλεχος/ιδιοκτήτης εξασφαλίζει εξαιρετικά bonus/κέρδη για τον εαυτό του (και όχι για όσους τον βοήθησαν να πάει καλά, π.χ. οι εργαζόμενοι) και τα διατηρεί ακόμα και όταν τα πάει "σκ..". Αν λοιπόν ζητάει τη βοήθεια του κράτους, να βάζει πρώτα μπροστά την περιουσία του - και μετά να ζητάει ενίσχυση...

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Το μόνο "θετικό" από την κρίση είναι πως ο μέσος κάτοικος της Ελλάδας έμαθε τον όρο golden boys γιατί πριν από την κρίση τους αποκαλούσε γιάπηδες...

ShareThis